Khi siêu âm thai và nghe bác sĩ nói “bé bị giãn bể thận”, hầu hết mẹ bầu đều thấy lo lắng. Liệu giãn bể thận thai nhi có phải là dị tật? Con có cần mổ sau sinh? Mẹ cần theo dõi thế nào cho đúng?
Bài viết này sẽ giúp mẹ hiểu rõ về giãn bể thận thai nhi – một trong những bất thường tiết niệu thường gặp nhất trong thai kỳ.
Giãn bể thận thai nhi là gì?
Giãn bể thận thai nhi là tình trạng bể thận (nơi chứa nước tiểu trong thận) bị giãn rộng hơn bình thường. Bác sĩ thường phát hiện qua siêu âm thai ở tam cá nguyệt thứ hai hoặc ba.
Có khoảng 1–4% thai nhi được ghi nhận có giãn bể thận. Tình trạng này phổ biến ở bé trai hơn bé gái, và có thể gặp ở một hoặc cả hai bên thận.
Chẩn đoán dựa vào kích thước giãn bể thận
Chuẩn đoán giãn bể thận chủ yếu dựa vào đường kính trước–sau của bể thận (Renal Pelvic Diameter – RPD):
- Tam cá nguyệt thứ hai:
- Bình thường: RPD < 4 mm
- Giãn nhẹ: 4–7 mm
- Giãn trung bình: 7–10 mm
- Giãn nặng: >10 mm
- Tam cá nguyệt thứ ba:
- Bình thường: RPD < 7 mm
- Giãn nhẹ: 7–9 mm
- Giãn trung bình: 9–15 mm
- Giãn nặng: >15 mm
Mức độ giãn càng lớn, nguy cơ dị tật tiết niệu càng cao.
Nguyên nhân gây giãn bể thận ở thai nhi
Phần lớn các trường hợp là giãn tạm thời, không ảnh hưởng sức khỏe. Tuy nhiên, có thể do:
- Tắc nghẽn tại chỗ nối bể thận–niệu quản (UPJ obstruction) – nguyên nhân phổ biến nhất.
- Trào ngược bàng quang–niệu quản (VUR).
- Niệu quản lạc chỗ, niệu quản đôi, hẹp niệu đạo…
- Hội chứng Down hoặc một số bất thường di truyền (nếu có kèm dấu hiệu khác).
Giãn bể thận thai nhi có nguy hiểm không?
Không phải mọi trường hợp giãn bể thận đều nguy hiểm. Khoảng 2/3 sẽ tự hết sau sinh. Nhưng nếu:
- Bị giãn nặng hoặc giãn cả hai bên
- Có kèm bất thường khác: bàng quang to, ối ít, thận không thấy…
- Có dấu hiệu tổn thương thận: thận mỏng, tăng âm, có nang…
Thì bé có nguy cơ bị suy thận sau sinh hoặc phải can thiệp y khoa.
Theo dõi thai kỳ như thế nào nếu bé bị giãn bể thận?
Tùy theo mức độ giãn mà bác sĩ sẽ hẹn mẹ:
- Giãn nhẹ (4–7 mm): siêu âm lại vào tuần 32–34 để xem có tiến triển hay không.
- Giãn trung bình/nặng: có thể cần siêu âm lại sau 2–4 tuần, theo dõi sát các dấu hiệu đi kèm.
- Có bất thường khác: sẽ được tư vấn làm thêm xét nghiệm di truyền như chọc ối, microarray nếu cần thiết.
Sau sinh bé có cần điều trị không?
Sau sinh, bé sẽ được kiểm tra lại bằng siêu âm và một số xét nghiệm như:
- Siêu âm bụng kiểm tra thận và niệu quản
- Chụp bàng quang niệu đạo ngược (VCUG) nếu nghi ngờ trào ngược
- Xạ hình thận để đánh giá chức năng từng bên thận
Nếu nhẹ, bác sĩ có thể theo dõi định kỳ. Nếu có tắc nghẽn hoặc trào ngược nặng, bé có thể cần uống kháng sinh dự phòng hoặc phẫu thuật.
Giãn bể thận thai nhi có liên quan đến hội chứng Down không?
Có. Nếu chỉ giãn nhẹ và không có dấu hiệu bất thường khác, nguy cơ vẫn rất thấp. Tuy nhiên, nếu mẹ chưa làm xét nghiệm tầm soát Down, bác sĩ có thể tư vấn làm thêm NIPT hoặc chọc ối để chắc chắn.
Một số câu hỏi mẹ nên hỏi bác sĩ khi bé được chẩn đoán giãn bể thận
Mức độ giãn là nhẹ, trung bình hay nặng?
Có bất thường nào khác không?
Cần làm thêm xét nghiệm gì?
Có nguy cơ suy thận sau sinh không?
Sau sinh bé sẽ được theo dõi thế nào?
Mình có cần sinh ở bệnh viện tuyến trên không?
Tóm tắt dành cho mẹ bầu
| Mức độ giãn | Tuần thai | Hành động khuyến nghị |
|---|---|---|
| Nhẹ (4–7 mm) | Tuần 18–22 | Theo dõi, siêu âm lại tuần 32 |
| Trung bình (7–10 mm) | Tuần 18–22 | Siêu âm lại sau 2–4 tuần |
| Nặng (>10 mm) | Tuần 18–22 | Theo dõi sát, tư vấn thêm xét nghiệm |
| RPD >15 mm | Tuần 30 trở đi | Nguy cơ cao cần can thiệp sau sinh |
Kết luận
Giãn bể thận thai nhi thường là tình trạng lành tính, nhưng mẹ vẫn cần được theo dõi đúng cách để tránh bỏ sót những bất thường nghiêm trọng. Đừng ngần ngại hỏi kỹ bác sĩ về tình trạng của con, và luôn giữ liên hệ với đội ngũ chuyên môn nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào trong thai kỳ.
Tham khảo thêm bài viết tại đây
