Một buổi tối muộn, một mẹ bầu ở tuần 32 đến viện trong tình trạng đau bụng đột ngột, bụng căng cứng như gỗ, kèm ra máu âm đạo ít nhưng dai dẳng. Trên monitor, tim thai bắt đầu có dấu hiệu bất ổn. Chỉ trong vài phút, ekip cấp cứu phải chạy đua với thời gian để đưa bé ra ngoài an toàn. Chẩn đoán sau đó là bong nhau non một biến chứng sản khoa nguy hiểm có thể cướp đi sự sống của thai nhi chỉ trong tích tắc nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời.
Bong nhau non là gì và vì sao nguy hiểm?
Bong nhau non (Placental abruption) là tình trạng nhau thai tách sớm khỏi thành tử cung trước khi em bé chào đời. Sự tách này làm gián đoạn nguồn oxy và dinh dưỡng cho thai nhi và gây chảy máu cho mẹ. Đây là nguyên nhân quan trọng gây:
- Thai suy cấp, thậm chí tử vong trong tử cung
- Sinh non
- Băng huyết, rối loạn đông máu, sốc, nguy cơ cắt tử cung ở mẹ
Tỷ lệ gặp khoảng 3–10/1000 thai kỳ và tăng cao hơn ở nhóm nguy cơ. Điều đáng sợ là không phải lúc nào cũng ra máu nhiều, có trường hợp máu “bị giữ lại” phía sau bánh nhau, nên mẹ dễ chủ quan.
Vì sao xảy ra bong nhau non?
Nghiên cứu y khoa cho thấy bong nhau non liên quan đến tổn thương các mạch máu của bánh nhau, xuất huyết và hình thành huyết khối dẫn đến tách nhau. Những yếu tố nguy cơ thường gặp gồm:
- Tăng huyết áp thai kỳ, tiền sản giật, tăng huyết áp mạn
- Tiền sử bong nhau non
- Hút thuốc lá, cocaine
- Chấn thương bụng, tai nạn giao thông
- Bất thường tử cung, đa ối, sinh đôi
- Tuổi mẹ lớn, con đầu lòng, hoặc có bất thường phát triển thai
- Rỉ ối kéo dài, nhiễm trùng màng ối
Tuy nhiên, một số trường hợp xảy ra hoàn toàn đột ngột, không báo trước và không có yếu tố nguy cơ.
Dấu hiệu mẹ bầu cần đặc biệt lưu ý
Không phải mọi trường hợp bong nhau non đều giống nhau, nhưng có những dấu hiệu cảnh báo quan trọng:
- Đau bụng đột ngột, dữ dội hoặc âm ỉ kéo dài
- Bụng căng cứng, tử cung tăng trương lực, đau khi sờ
- Ra máu âm đạo (ít hoặc nhiều)
- Thai máy yếu, giảm, hoặc đột ngột mất thai máy
- Choáng váng, mệt lả, tụt huyết áp (ở mẹ nặng)
Nếu có một trong những dấu hiệu trên, đến viện ngay, không chờ đợi.
Chẩn đoán bong nhau non như thế nào?
Chẩn đoán chủ yếu dựa vào:
- Khai thác triệu chứng lâm sàng
- Khám bụng, nghe tim thai
- Siêu âm kiểm tra bánh nhau, có thể thấy tụ máu sau nhau (nhưng lưu ý: không phải lúc nào siêu âm cũng phát hiện được)
- Xét nghiệm đông máu, công thức máu ở những trường hợp nặng
Mức độ nguy hiểm và biến chứng
Bong nhau non được chia thành mức độ nhẹ, vừa, nặng tùy lượng nhau tách và tình trạng mẹ và thai. Tỷ lệ tử vong thai nhi tăng nhanh nếu hơn 50% bánh nhau bị bong. Mẹ có thể gặp:
- Băng huyết nặng
- Rối loạn đông máu (DIC)
- Suy đa cơ quan
- Nguy cơ tử vong nếu chậm xử trí
Vì vậy, đây là cấp cứu sản khoa thực sự.
Điều trị bong nhau non
Hướng xử trí phụ thuộc:
- Tuổi thai
- Mức độ bong nhau
- Tình trạng mẹ
- Tình trạng thai
Nếu thai suy, mẹ nặng, nhau bong lớn → mổ lấy thai cấp cứu.
Nếu nhẹ, thai non tháng, mẹ ổn định → theo dõi chặt chẽ tại bệnh viện.
Mẹ bầu có thể làm gì để phòng tránh?
Không phải mọi trường hợp đều phòng được, nhưng mẹ có thể giảm nguy cơ:
- Khám thai đúng lịch, theo dõi huyết áp
- Kiểm soát tốt tăng huyết áp thai kỳ
- Không hút thuốc, không sử dụng chất kích thích
- Thắt dây an toàn đúng cách khi đi xe
- Báo bác sĩ ngay khi có ra máu, đau bụng bất thường, thai máy giảm
Khi nào mẹ nên đến viện ngay?
- Đau bụng đột ngột trong thai kỳ
- Ra máu âm đạo
- Bụng căng cứng kéo dài
- Thai máy giảm hoặc mất
- Sau chấn thương bụng
Đừng chờ đến sáng, đừng tự theo dõi tại nhà, đừng tìm kiếm trên Google.
Vì mỗi phút trôi qua có thể quyết định sự sống của con.
Kết luận
Bong nhau non là biến chứng sản khoa nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể cứu mẹ và bé nếu được phát hiện và xử trí sớm. Điều quan trọng nhất là nhận biết dấu hiệu đến viện kịp thời và theo dõi thai kỳ tại cơ sở uy tín.
Bài viết này được chia sẻ dựa trên kinh nghiệm lâm sàng và thực hành chuyên sâu trong lĩnh vực y học bào thai của ThS.BS Nguyễn Ngọc Tú, với mong muốn giúp các gia đình hiểu đúng, không hoang mang nhưng cũng không chủ quan, để mỗi em bé đều có cơ hội chào đời khỏe mạnh.
Tham khảo bài viết tại đây
Ấn vào link để nhận bản thảo quyển sách “Thai kỳ khoẻ manh” dài hơn 200 trang do bác sỹ Tú biên soạn ngay các mẹ nhé
