Cytomegalovirus (CMV) là một loại virus thuộc họ Herpes. Sau khi xâm nhập cơ thể, virus có thể tiềm ẩn và tái hoạt động bất cứ lúc nào. Khi mẹ bị nhiễm virus CMV khi mang thai, virus có khả năng truyền sang thai nhi qua nhau thai, gây nên tình trạng nhiễm CMV bẩm sinh.
CMV là nguyên nhân hàng đầu của nhiễm trùng bẩm sinh trên toàn thế giới. Khoảng 0,5–1% trẻ sơ sinh bị nhiễm CMV, trong đó 10% có biểu hiện triệu chứng ngay từ khi chào đời
Nguyên nhân và đường lây truyền
Mẹ bầu có thể nhiễm CMV qua nhiều con đường:
- Tiếp xúc gần với nước bọt hoặc nước tiểu của trẻ nhỏ.
- Quan hệ tình dục không an toàn.
- Truyền máu hoặc ghép tạng từ người mang virus.
- Lây truyền từ mẹ sang con qua nhau thai, trong lúc sinh hoặc khi cho con bú
Triệu chứng ở mẹ bầu
Hầu hết phụ nữ mang thai bị nhiễm CMV không có triệu chứng rõ ràng. Một số ít có biểu hiện giống cúm hoặc giống bệnh tăng bạch cầu đơn nhân: sốt, mệt mỏi, đau cơ, viêm họng, nổi hạch.
Dấu hiệu siêu âm gợi ý thai nhi nhiễm CMV
Một số bất thường có thể phát hiện qua siêu âm thai:
- Não nhỏ, não úng thủy, vôi hóa quanh não thất.
- Gan to, lách to, báng bụng.
- Ruột tăng âm, thiểu ối hoặc đa ối.
- Thai chậm tăng trưởng, phù thai
Nguy cơ đối với thai nhi
Nhiễm trong 3 tháng đầu: Nguy cơ dị tật thần kinh, điếc bẩm sinh, chậm phát triển trí tuệ và vận động cao hơn.
Nhiễm ở quý 2–3: Tỉ lệ lây cho thai nhi cao hơn nhưng mức độ di chứng thường nhẹ hơn.
Khoảng 5–10% trẻ sơ sinh nhiễm CMV có biểu hiện nặng ngay khi sinh (gan lách to, vàng da, xuất huyết giảm tiểu cầu).
80–90% trẻ còn lại tuy không biểu hiện lúc mới sinh nhưng vẫn có nguy cơ mất thính lực hoặc chậm phát triển về sau
Chẩn đoán
Xét nghiệm máu mẹ: IgM, IgG, và xét nghiệm độ gắn kết kháng thể (IgG avidity). Để phân biệt nhiễm mới hay tái hoạt động.
Chọc ối: PCR CMV trong dịch ối là tiêu chuẩn vàng. Nên làm sau ít nhất 6–8 tuần kể từ khi mẹ bị nhiễm và sau 21 tuần thai.
Siêu âm và MRI thai nhi: theo dõi diễn tiến tổn thương thần kinh và các cơ quan
Điều trị và quản lý
Hiện chưa có thuốc đặc hiệu để chữa khỏi CMV khi mang thai. Hướng tiếp cận bao gồm:
- Theo dõi sát: siêu âm định kỳ mỗi 2–4 tuần để phát hiện bất thường.
- Thuốc kháng virus: Một số nghiên cứu cho thấy dùng valacyclovir liều cao (8g/ngày) có thể giảm nguy cơ truyền CMV sang thai nếu bắt đầu sớm trong 3 tháng đầu. Tuy nhiên, thuốc có thể gây tác dụng phụ (suy thận tạm thời). Nên chỉ được sử dụng dưới sự chỉ định và theo dõi chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa.
- Sau sinh: Trẻ nghi ngờ nhiễm cần được xét nghiệm trong 3 tuần đầu và theo dõi thính lực, thị lực định kỳ
Phòng ngừa nhiễm CMV khi mang thai
Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng. Đặc biệt sau khi thay tã, tiếp xúc nước bọt hoặc dịch tiết của trẻ.
Không dùng chung cốc, muỗng, bàn chải đánh răng với trẻ nhỏ.
Tránh hôn trẻ vào miệng.
Nếu cần truyền máu, hãy yêu cầu máu từ người hiến âm tính với CMV hoặc máu đã lọc bạch cầu
Kết luận
Nhiễm virus CMV khi mang thai là vấn đề y khoa quan trọng vì có thể ảnh hưởng nặng nề đến thai nhi, đặc biệt khi nhiễm ở 3 tháng đầu. Mẹ bầu cần chủ động phòng ngừa bằng vệ sinh cá nhân, tránh tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết trẻ nhỏ, và thăm khám định kỳ để phát hiện sớm dấu hiệu bất thường.
Tham khảo thêm bài viết tại đây
