Tiền sản giật là một biến chứng thai kỳ nguy hiểm. Có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của mẹ và thai nhi nếu không được phát hiện kịp thời. Ngày nay, xét nghiệm tiền sản giật giúp bác sĩ sàng lọc, chẩn đoán và theo dõi những thai phụ có nguy cơ cao. Bài viết này sẽ cung cấp kiến thức y khoa dễ hiểu, giúp mẹ bầu an tâm hơn trong hành trình mang thai.
Tiền sản giật là gì?
Tiền sản giật là rối loạn đa cơ quan, xuất hiện sau tuần thứ 20 của thai kỳ. Đặc trưng bởi tăng huyết áp kèm theo protein niệu hoặc các dấu hiệu tổn thương cơ quan khác (gan, thận, thần kinh, huyết học). Bệnh có thể tiến triển nhanh, gây biến chứng nguy hiểm như sản giật, xuất huyết não, suy gan, suy thận, nhau bong non và ảnh hưởng nặng nề đến thai nhi.
Tại sao cần xét nghiệm tiền sản giật?
Giúp phát hiện sớm nguy cơ ở mẹ bầu có yếu tố nguy cơ (béo phì, tăng huyết áp mạn, tiểu đường, đa thai, bệnh lý thận, lupus, tiền sử gia đình có tiền sản giật).
Cho phép theo dõi tiến triển của bệnh và đưa ra biện pháp can thiệp kịp thời.
Giảm tỷ lệ biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và con.
Hỗ trợ bác sĩ quyết định kế hoạch quản lý thai kỳ. Đặc biệt trong những trường hợp cần cân nhắc thời điểm chấm dứt thai kỳ.
Các loại xét nghiệm tiền sản giật thường dùng
1. Đo huyết áp và xét nghiệm nước tiểu
Đây là phương pháp cơ bản, giúp phát hiện tăng huyết áp và protein niệu. Đây là hai dấu hiệu chẩn đoán quan trọng nhất của tiền sản giật.
2. Xét nghiệm máu
Bao gồm công thức máu, men gan, creatinin huyết thanh, acid uric, tiểu cầu… nhằm đánh giá mức độ tổn thương gan, thận, hệ huyết học.
3. Xét nghiệm sinh hóa chuyên sâu
Đo nồng độ PlGF (Placental Growth Factor) và sFlt-1 (soluble fms-like tyrosine kinase-1). Tính tỷ lệ sFlt-1/PlGF giúp dự đoán nguy cơ phát triển tiền sản giật sớm hoặc muộn. Đây là xét nghiệm mới, có giá trị cao trong sàng lọc.
4. Siêu âm Doppler động mạch tử cung
Không phải xét nghiệm máu nhưng thường đi kèm, giúp đánh giá tưới máu nhau thai, hỗ trợ dự đoán nguy cơ tiền sản giật và thai chậm tăng trưởng trong tử cung.
Ai cần làm xét nghiệm tiền sản giật?
Mẹ bầu có một trong các yếu tố sau thường được bác sĩ chỉ định xét nghiệm:
- Tiền sử tiền sản giật trong lần mang thai trước.
- Mang đa thai.
- Có bệnh mạn tính: tăng huyết áp, tiểu đường, bệnh thận, lupus, hội chứng kháng phospholipid.
- Béo phì (BMI >30).
- Mang thai lần đầu hoặc tuổi mẹ <18 hoặc >40.
- Gia đình có mẹ hoặc chị gái từng bị tiền sản giật.
Thời điểm thực hiện xét nghiệm tiền sản giật
Ngay từ tam cá nguyệt 1 (11–13 tuần), một số xét nghiệm sàng lọc sớm có thể được thực hiện.
Trong suốt thai kỳ, huyết áp và nước tiểu được kiểm tra định kỳ tại mỗi lần khám thai.
Các xét nghiệm máu và chuyên sâu sẽ được bác sĩ chỉ định khi có nghi ngờ hoặc nguy cơ cao.
Ý nghĩa kết quả xét nghiệm tiền sản giật
Âm tính (bình thường): nguy cơ thấp, mẹ bầu tiếp tục theo dõi định kỳ.
Dương tính (bất thường): cần được theo dõi chặt chẽ hơn, có thể nhập viện hoặc điều trị dự phòng (ví dụ: aspirin liều thấp cho nhóm nguy cơ cao).
Kết quả chỉ có giá trị khi được bác sĩ sản khoa phân tích và kết hợp cùng lâm sàng.
Lời khuyên dành cho mẹ bầu
Khám thai định kỳ đầy đủ để được kiểm tra huyết áp và xét nghiệm nước tiểu thường xuyên.
Báo ngay cho bác sĩ nếu có dấu hiệu cảnh báo: đau đầu nhiều, hoa mắt, phù đột ngột, đau thượng vị, giảm cử động thai.
Tuân thủ hướng dẫn dùng thuốc (nếu có), đặc biệt là aspirin dự phòng khi bác sĩ chỉ định.
Giữ lối sống lành mạnh: dinh dưỡng cân đối, vận động nhẹ, nghỉ ngơi hợp lý.
Kết luận
Xét nghiệm tiền sản giật đóng vai trò quan trọng trong phát hiện sớm và theo dõi biến chứng nguy hiểm của thai kỳ. Nhờ các xét nghiệm này, nhiều mẹ bầu được can thiệp kịp thời. Từ đó, bảo vệ an toàn cho cả mẹ và bé. Do đó, thai phụ nên đi khám thai định kỳ và trao đổi với bác sĩ để được tư vấn xét nghiệm phù hợp.
Tham khảo thêm bài viết tại đây
