Khi mang thai, bên cạnh niềm vui chờ đón con yêu chào đời, mẹ cũng sẽ phải đối diện với nhiều nguy cơ về sức khỏe. Các biến chứng thai kỳ phổ biến như tiểu đường thai kỳ, tiền sản giật, thiếu ối, sinh non có thể ảnh hưởng tới sức khỏe của mẹ và bé. Tuy nhiên, phần lớn các biến chứng này hoàn toàn có thể được phòng tránh nếu mẹ bầu nắm rõ dấu hiệu và chủ động bảo vệ sức khỏe.
Biến chứng thai kỳ là gì?
Biến chứng thai kỳ là những vấn đề về sức khỏe xảy ra trong quá trình mang thai, có thể xuất hiện bất kỳ lúc nào, gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của mẹ và sự phát triển của thai nhi. Các biến chứng có thể nhẹ, nhưng một số cũng rất nghiêm trọng và cần can thiệp y tế sớm.
Các biến chứng thai kỳ thường gặp và dấu hiệu nhận biết
Dưới đây là những biến chứng thai kỳ phổ biến mẹ bầu cần biết để kịp thời phát hiện và xử trí sớm:
1. Tiểu đường thai kỳ
Tiểu đường thai kỳ xảy ra khi lượng đường trong máu mẹ cao bất thường. Biến chứng này thường xuất hiện từ tuần thứ 24 đến 28.
Dấu hiệu nhận biết:
- Khát nước nhiều, đi tiểu liên tục
- Cân nặng tăng nhanh
- Mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt
Nguy cơ nếu không điều trị:
- Bé phát triển quá lớn, tăng nguy cơ sinh mổ
- Trẻ dễ mắc bệnh béo phì, tiểu đường sau sinh
2. Tiền sản giật
Tiền sản giật là tình trạng huyết áp mẹ tăng cao kèm theo protein trong nước tiểu. Đây là biến chứng nguy hiểm thường gặp sau tuần thai thứ 20.
Dấu hiệu nhận biết:
- Đau đầu dữ dội, chóng mặt
- Phù mặt, tay chân đột ngột
- Mờ mắt, đau vùng bụng trên
Nguy cơ nếu không điều trị:
- Thai nhi nhẹ cân, sinh non
- Nguy cơ cao gây co giật, ảnh hưởng đến tính mạng mẹ
3. Sinh non
Sinh non là tình trạng mẹ chuyển dạ và sinh trước khi thai đủ 37 tuần. Sinh non làm tăng nguy cơ bé gặp vấn đề về hô hấp, tim mạch và não bộ.
Dấu hiệu nhận biết:
- Xuất hiện cơn co tử cung sớm
- Ra dịch âm đạo bất thường
- Đau lưng dữ dội, bụng dưới căng cứng
Nguy cơ nếu không xử trí sớm:
- Trẻ sơ sinh dễ mắc bệnh lý hô hấp, tiêu hóa
- Bé phải nằm viện lâu, tốn kém chi phí điều trị
4. Thiếu ối và đa ối
Thiếu ối là khi lượng nước ối quá ít, trong khi đa ối là nước ối quá nhiều. Cả hai đều ảnh hưởng tới sự phát triển của thai nhi.
Dấu hiệu nhận biết:
- Bụng nhỏ hoặc to hơn bình thường
- Thai cử động ít hoặc quá nhiều
- Siêu âm phát hiện bất thường về lượng nước ối
Nguy cơ nếu không xử trí kịp thời:
- Thai nhi kém phát triển, dị tật xương khớp
- Nguy cơ sinh non tăng cao
5. Rau tiền đạo và rau bong non
Rau tiền đạo là rau thai nằm thấp, che kín hoặc gần kín cổ tử cung, còn rau bong non là rau thai tách khỏi tử cung quá sớm trước khi sinh.
Dấu hiệu nhận biết:
- Chảy máu âm đạo bất thường
- Đau bụng dữ dội đột ngột (rau bong non)
- Bụng cứng, căng tức liên tục
Nguy cơ nếu không xử trí kịp thời:
- Thai nhi suy thai cấp
- Nguy cơ mẹ mất máu nặng
Cách phòng tránh các biến chứng thai kỳ hiệu quả
Biến chứng thai kỳ hoàn toàn có thể giảm đáng kể nếu mẹ chủ động phòng ngừa bằng các biện pháp sau đây:
1. Khám thai định kỳ đúng lịch hẹn
Khám thai đều đặn giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường. Các mốc khám thai quan trọng nhất mẹ cần lưu ý là:
- Tuần 11–13: Sàng lọc bất thường nhiễm sắc thể
- Tuần 18–22: Siêu âm hình thái thai nhi
- Tuần 24–28: Xét nghiệm tiểu đường thai kỳ
- Tuần 30–32: Đánh giá sức khỏe và phát triển thai nhi
2. Xây dựng chế độ dinh dưỡng cân bằng
Một chế độ ăn hợp lý, đầy đủ dinh dưỡng giúp kiểm soát cân nặng, hạn chế nguy cơ tiểu đường thai kỳ, tiền sản giật:
- Ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, các loại hạt
- Giảm đồ ngọt, đồ ăn nhanh, thức uống có ga
- Uống đủ nước mỗi ngày, khoảng 2–3 lít nước
3. Vận động nhẹ nhàng, đều đặn
Vận động thường xuyên giúp máu lưu thông tốt, giảm căng thẳng, ổn định đường huyết:
- Đi bộ nhẹ nhàng 20–30 phút mỗi ngày
- Tập yoga dành riêng cho bà bầu
- Tránh vận động mạnh, nâng vác nặng
4. Kiểm soát tốt các bệnh lý nền
Nếu mẹ có sẵn bệnh lý như tiểu đường, cao huyết áp, bệnh tuyến giáp, cần được theo dõi và điều trị chặt chẽ trước và trong suốt thai kỳ để giảm thiểu biến chứng.
5. Tránh xa các tác nhân gây hại
- Không hút thuốc, uống rượu, sử dụng chất kích thích
- Tránh tiếp xúc hóa chất độc hại
- Tiêm phòng đầy đủ trước mang thai: Rubella, cúm, viêm gan B…
6. Chăm sóc tâm lý tốt khi mang thai
Stress kéo dài có thể làm tăng nguy cơ sinh non, tiền sản giật. Mẹ nên nghỉ ngơi hợp lý, ngủ đủ giấc, duy trì tinh thần vui vẻ thoải mái trong suốt thai kỳ.
Khi nào mẹ nên tới gặp bác sĩ ngay lập tức?
Nếu có các dấu hiệu như:
- Chảy máu âm đạo bất thường
- Đau bụng dữ dội, chóng mặt, ngất xỉu
- Sưng phù nặng tay chân, đau đầu nhiều
Hãy liên hệ ngay với bác sĩ sản khoa để được kiểm tra và xử trí kịp thời.
Kết luận
Các biến chứng thai kỳ phổ biến hoàn toàn có thể phòng tránh và giảm thiểu nếu mẹ bầu hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và chủ động chăm sóc sức khỏe bản thân ngay từ khi biết tin mang thai. Hãy luôn đồng hành cùng bác sĩ sản khoa để đảm bảo hành trình thai kỳ an toàn và khỏe mạnh, mẹ nhé!
