Bại não là gì?
Bại não là một rối loạn vận động do tổn thương não sớm.
Tổn thương này không tiến triển theo thời gian.
Nhưng hậu quả ảnh hưởng suốt đời.
Trẻ bị bại não có thể cứng cơ, mềm cơ hoặc khó giữ thăng bằng.
Một số trẻ còn kèm nói khó, chậm hiểu hoặc động kinh.
Bại não khác với bệnh thoái hóa thần kinh.
Biểu hiện có thể thay đổi theo tuổi, nhưng tổn thương não không nặng lên.
Nguyên nhân gây bại não
Bại não có thể xuất hiện trước sinh, trong khi sinh hoặc sau sinh.
Không phải mọi trường hợp đều tìm được một nguyên nhân.
1. Nguyên nhân trước sinh
- Nhiễm trùng thai kỳ: toxoplasma, rubella, CMV.
- Dị tật não bẩm sinh.
- Thai chậm tăng trưởng.
- Yếu tố di truyền.
2. Nguyên nhân trong khi sinh
- Đẻ non.
- Ngạt chu sinh.
- Sa dây rốn hoặc nhau bong non.
- Xuất huyết não ở trẻ cực non.
3. Nguyên nhân sau sinh sớm
- Viêm màng não.
- Nhiễm trùng huyết.
- Vàng da nhân não.
- Chấn thương sọ não.
Bại não thường là bệnh đa nguyên nhân.
Mẹ không nên tự trách nếu con không may mắc bệnh.
Yếu tố nguy cơ bại não
Một số thai kỳ có nguy cơ cao hơn:
- Mang thai đôi hoặc đa thai.
- Tiền sử sinh non.
- Mẹ mắc bệnh lý nặng.
- Tiền sản giật.
- Thai chậm tăng trưởng.
- Nhiễm trùng trong thai kỳ.
Các yếu tố nguy cơ không đồng nghĩa trẻ sẽ bị bại não.
Nhưng chúng là tín hiệu để mẹ cần theo dõi sát hơn.
Dấu hiệu sớm nghi ngờ bại não
Phát hiện sớm bại não giúp trẻ can thiệp sớm và đạt kết quả tốt hơn.
1. Bất thường phản xạ
- Phản xạ nguyên thủy kéo dài quá 6 tháng.
- Phản xạ yếu, hoặc không xuất hiện.
2. Bất thường trương lực cơ
- Trẻ mềm nhũn.
- Trẻ quá cứng.
- Hai chân cắt kéo khi bế đứng.
3. Chậm mốc vận động
- 4 tháng chưa giữ đầu.
- 6 tháng chưa lật.
- 9 tháng chưa ngồi.
- 12 tháng chưa đứng.
4. Vận động không đối xứng
- Một tay nắm chặt.
- Một bên chân ít cử động.
5. Dấu hiệu kèm theo
- Khó bú.
- Hay sặc.
- Co giật.
- Ít giao tiếp mắt.
Khi thấy bất thường, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám.
Chẩn đoán bại não như thế nào?
Bác sĩ dựa vào:
- Lịch sử thai kỳ.
- Khám thần kinh, vận động.
- Theo dõi mốc phát triển.
Một số xét nghiệm hỗ trợ:
- MRI não.
- Xét nghiệm di truyền.
- Xét nghiệm nhiễm trùng bẩm sinh.
Chẩn đoán thường rõ ràng vào 1–2 tuổi.
Tuy nhiên, có thể nghi ngờ sớm từ vài tháng.
Bại não có chữa khỏi không?
Bại não không thể chữa khỏi hoàn toàn.
Tổn thương não là vĩnh viễn.
Điều trị nhằm:
- Giảm co cứng.
- Tăng khả năng vận động.
- Cải thiện giao tiếp.
- Ngăn biến dạng khớp.
- Hỗ trợ dinh dưỡng và hô hấp.
Phương pháp điều trị gồm:
- Vật lý trị liệu.
- Hoạt động trị liệu.
- Âm ngữ trị liệu.
- Thuốc giảm co cứng.
- Tiêm botulinum toxin.
- Phẫu thuật chỉnh hình.
Trẻ bị bại não vẫn có cơ hội hòa nhập cộng đồng.
Can thiệp sớm là chìa khóa.
Phòng ngừa bại não ngay từ thai kỳ
Không thể phòng tuyệt đối bại não.
Nhưng có thể giảm nguy cơ đáng kể.
1. Trước mang thai
- Tiêm phòng rubella.
- Kiểm soát bệnh mạn tính.
- Bỏ thuốc lá và rượu.
2. Trong thai kỳ
- Khám thai đúng lịch.
- Sàng lọc dị tật.
- Theo dõi thai chậm tăng trưởng.
- Điều trị nhiễm trùng.
- Kiểm soát huyết áp.
- Kiểm soát đường huyết.
3. Khi sinh và sau sinh
- Sinh tại bệnh viện có khoa sơ sinh.
- Theo dõi suy thai.
- Hồi sức đúng cách.
- Điều trị vàng da sớm.
Từng bước nhỏ có thể giảm rất nhiều nguy cơ bại não.
Tóm tắt về bại não
- Bại não là rối loạn vận động do tổn thương não sớm.
- Không tiến triển nhưng ảnh hưởng suốt đời.
- Phát hiện sớm giúp điều trị tốt hơn.
- Can thiệp sớm cải thiện chức năng.
- Chăm sóc thai kỳ đúng chuẩn giúp giảm nguy cơ bại não.
Nếu mẹ cần tư vấn chuyên sâu hơn về siêu âm thai, đánh giá nguy cơ hoặc theo dõi thai kỳ, hãy trao đổi trực tiếp với bác sĩ sản khoa.
Sự chuẩn bị đúng sẽ bảo vệ não bộ thai nhi ngay từ những ngày đầu tiên.
Tìm hiểu thêm tại đây
Ấn vào link để nhận bản thảo quyển sách “Thai kỳ khoẻ manh” dài hơn 200 trang do bác sỹ Tú biên soạn ngay các mẹ nhé
