Vỡ ối non là một trong những tình huống khiến nhiều mẹ bầu lo lắng nhất trong thai kỳ. Khi túi ối – “lá chắn bảo vệ” của thai nhi – bị rách sớm, môi trường vô trùng quanh bé bị phá vỡ, nguy cơ nhiễm trùng và sinh non tăng lên rõ rệt.
Theo thống kê, vỡ ối non chiếm khoảng 3% các thai kỳ dưới 37 tuần và là nguyên nhân trực tiếp của gần 1/3 các ca sinh non. Vì vậy, hiểu đúng về vỡ ối non là cách mẹ bảo vệ chính mình và con yêu khỏi những biến chứng nguy hiểm.
Vỡ ối non là gì?
- Vỡ ối non (Prelabor Rupture of Membranes – PROM): là tình trạng túi ối rách trước khi xuất hiện cơn gò chuyển dạ.
- Nếu xảy ra trước 37 tuần, gọi là vỡ ối non sinh non (PPROM – Preterm PROM).
- Nếu xảy ra sau 37 tuần, gọi là vỡ ối đủ tháng (term PROM).
Trong trường hợp này, màng ối rách làm nước ối thoát ra ngoài qua âm đạo. Mẹ có thể thấy rỉ nước từng ít một, hoặc ộc ra thành dòng. Dù lượng ít hay nhiều, đây đều là tình huống cần được đánh giá sớm bởi bác sĩ sản khoa.
Nguyên nhân gây vỡ ối non
Màng ối gồm nhiều lớp sợi collagen, có nhiệm vụ bao bọc và bảo vệ thai nhi. Khi cấu trúc này yếu đi, màng ối có thể tự rách. Một số nguyên nhân thường gặp gồm:
- Nhiễm trùng âm đạo hoặc cổ tử cung: Là nguyên nhân hàng đầu. Vi khuẩn xâm nhập khiến cơ thể tiết ra enzym phá hủy collagen, làm mỏng và yếu màng ối.
- Tiền sử vỡ ối non ở lần mang thai trước: Nguy cơ tái phát cao gấp 3 lần so với người chưa từng bị.
- Ra máu trong thai kỳ: Máu chứa chất thrombin kích hoạt các men tiêu hủy mô, làm giảm độ bền của màng ối.
- Hút thuốc lá: Chất độc trong khói thuốc làm giảm tưới máu màng ối và tăng nguy cơ rách sớm.
- Đa ối, thai to hoặc song thai: Làm căng màng ối quá mức.
- Chấn thương vùng bụng: Té ngã, va đập, tai nạn xe máy, hoặc bạo lực gia đình đều có thể là nguyên nhân.
- Thủ thuật can thiệp tử cung: như chọc ối, sinh thiết gai nhau.
Trong nhiều trường hợp, không xác định được nguyên nhân rõ ràng, và hiện tượng này xảy ra đột ngột ngay cả ở thai kỳ bình thường.
Dấu hiệu nhận biết vỡ ối non
Mẹ bầu cần chú ý một số dấu hiệu điển hình sau:
- Cảm giác nước rỉ ra âm đạo liên tục hoặc từng đợt.
- Nước trong hoặc vàng nhạt, không có mùi khai như nước tiểu.
- Có thể “rục rịch” cơn gò nhẹ, nặng tức vùng bụng dưới.
- Khi ho, cúi người hoặc thay đổi tư thế, lượng nước rỉ ra nhiều hơn.
- Một số mẹ cảm giác thai máy yếu đi do lượng ối giảm.
Nếu mẹ đang ở quý 2 hoặc đầu quý 3 mà gặp các biểu hiện trên, hãy đến cơ sở y tế ngay, vì đây có thể là vỡ ối non.
Vỡ ối non có nguy hiểm không?
Vỡ ối non là tình trạng nguy cơ cao cho cả mẹ và thai nhi.
- Nguy cơ cho mẹ: Nhiễm trùng ối, nhiễm trùng hậu sản, nhau bong non.
- Nguy cơ cho thai: Sinh non, suy hô hấp do phổi chưa trưởng thành, sa dây rốn, chèn ép tuần hoàn thai, thậm chí tử vong nếu không được xử trí kịp thời.
Đặc biệt, nếu nước ối chảy kéo dài mà không có cơn gò sinh, vi khuẩn có thể đi ngược lên buồng ối gây nhiễm trùng ối (chorioamnionitis) – biến chứng rất nặng cần mổ lấy thai khẩn cấp.
Khi nào mẹ cần đi khám ngay?
Bất kỳ mẹ bầu nào nghi ngờ rỉ ối hoặc thấy nước chảy ra âm đạo đều cần đến viện kiểm tra.
Ngoài ra, những dấu hiệu sau là cảnh báo khẩn cấp:
- Sốt ≥ 38°C.
- Dịch âm đạo có mùi hôi hoặc màu vàng, xanh.
- Ra máu tươi âm đạo.
- Thai máy giảm rõ rệt.
- Đau bụng hoặc cơn gò tăng dần.
Khi đi viện, mẹ nên mang theo băng vệ sinh đã thấm dịch, không thụt rửa âm đạo, không đặt thuốc, và không quan hệ tình dục.
Chẩn đoán vỡ ối non
Bác sĩ sẽ tiến hành các bước sau:
1. Khai thác triệu chứng
Hỏi thời điểm bắt đầu rỉ nước, số lượng, màu sắc, mùi, có kèm đau bụng hay không.
2. Khám âm đạo bằng mỏ vịt vô khuẩn
- Thấy nước ối chảy qua cổ tử cung hoặc đọng ở cùng đồ sau là chẩn đoán xác định.
- Không thăm khám bằng tay vì dễ gây nhiễm trùng.
3. Siêu âm
- Đo chỉ số nước ối (AFI) hoặc túi ối sâu nhất (MVP).
- AFI ≤5 cm hoặc MVP <2 cm gợi ý thiểu ối do vỡ màng.
4. Xét nghiệm chuyên biệt
- PAMG-1 (AmniSure) hoặc IGFBP-1 (Actim PROM): phát hiện protein đặc hiệu của nước ối trong dịch âm đạo, độ chính xác >95%.
- ROM Plus: phát hiện đồng thời hai dấu ấn sinh học (IGFBP-1 và AFP).
- Test Nitrazine hoặc Fern: kiểm tra pH và hình lá dương xỉ, nhưng dễ sai khi có máu hoặc nhiễm khuẩn.
Theo dõi và xử trí
Việc xử trí phụ thuộc tuổi thai và tình trạng mẹ – bé.
1. Nếu thai ≥37 tuần (vỡ ối đủ tháng – PROM)
- Khởi phát chuyển dạ sớm bằng oxytocin để giảm nguy cơ nhiễm trùng.
- Kháng sinh dự phòng GBS nếu có chỉ định.
- Theo dõi tim thai liên tục và các dấu hiệu nhiễm trùng.
2. Nếu thai 34–36+6 tuần
- Cân nhắc chấm dứt thai kỳ, vì lợi ích sinh sớm thường cao hơn nguy cơ giữ thai.
- Tiêm kháng sinh dự phòng theo hướng dẫn.
- Theo dõi cơn gò, tim thai, và chỉ số ối hàng ngày.
3. Nếu thai <34 tuần (PPROM thực sự)
- Tiêm corticoid (Betamethasone) giúp phổi thai trưởng thành.
- Kháng sinh phổ rộng giúp kéo dài thời gian tiềm tàng và giảm nhiễm trùng.
- Magnesium sulfate nếu có nguy cơ sinh trước 32 tuần để bảo vệ não thai.
- Theo dõi tại viện: đo mạch, nhiệt độ, tim thai, dịch âm đạo, siêu âm mỗi 2–3 ngày.
- Chấm dứt thai kỳ ngay nếu:
- Nhiễm trùng ối.
- Suy thai.
- Nhau bong non.
- Cơn gò chuyển dạ tự nhiên không kiểm soát.
Tiên lượng
70–80% mẹ bị PPROM sẽ sinh trong vòng một tuần sau khi vỡ ối.
Tiên lượng tốt nếu không nhiễm trùng và lượng ối còn đủ.
Trường hợp rỉ ối kín, màng có thể “tự hàn lại”, nhưng hiếm.
Nếu được quản lý đúng phác đồ, tỷ lệ sống của thai ≥28 tuần có thể >90% tại các trung tâm chuyên khoa.
Câu hỏi thường gặp
1. Rỉ ối khác són tiểu thế nào?
Nước ối không có mùi khai và tiếp tục rỉ dù mẹ đã đi tiểu hết.
2. Có thể tắm bồn khi bị vỡ ối không?
Không. Chỉ tắm nhanh bằng vòi sen, tránh ngâm nước lâu.
3. Có thể nằm nghỉ ở nhà khi rỉ ối ít?
Không nên. Cần nhập viện theo dõi vì rỉ ối ít vẫn có nguy cơ nhiễm trùng ối.
4. Vỡ ối non có tái phát lần mang thai sau không?
Có. Nguy cơ tái phát cao gấp 3 lần, nên được theo dõi sát ở lần mang thai sau.
Kết luận
Vỡ ối non là tình trạng rách màng ối trước khi chuyển dạ, gây nguy cơ sinh non và nhiễm trùng cao. Việc nhận biết sớm, chẩn đoán đúng và xử trí kịp thời giúp bảo vệ sức khỏe cho mẹ và bé.
Mẹ bầu cần đi khám ngay khi nghi ngờ rỉ ối, tuyệt đối không tự theo dõi ở nhà.
Khám thai định kỳ, điều trị sớm viêm nhiễm phụ khoa, bỏ thuốc lá và tránh chấn thương bụng là những bước quan trọng để phòng ngừa vỡ ối non.
Tham khảo thêm bài viết tại đây
