Một buổi chiều cuối thai kỳ, chị H. cầm kết quả siêu âm trên tay, mắt dừng lại ở dòng chữ nhỏ:
“Chỉ số ối thấp.”
Chị hỏi rất nhanh:
“Bác sĩ ơi, em thiếu ối như thế này thì có sinh thường được không?”
Đây là một trong những câu hỏi phổ biến nhất ở tam cá nguyệt cuối.
Và cũng là câu hỏi không thể trả lời bằng “có” hoặc “không” ngay lập tức.
Thiếu ối là gì và vì sao nước ối lại quan trọng?
Nước ối không phải là “nước thừa” trong buồng tử cung.
Đó là môi trường sống của thai nhi.
Trong nửa sau thai kỳ, nước ối chủ yếu đến từ:
- Nước tiểu của thai
- Dịch tiết từ phổi thai
Và được điều hòa nhờ:
- Thai nuốt nước ối
- Dòng trao đổi nước qua màng ối và bánh nhau
Nước ối giúp thai cử động, bảo vệ dây rốn khỏi bị chèn ép, giữ nhịp tim thai ổn định khi có cơn co và tạo điều kiện cho chuyển dạ diễn ra an toàn.
Vì vậy, khi thiếu ối, cuộc sinh sẽ không còn nhiều “dư địa an toàn” như bình thường.
Thiếu ối có sinh thường được hay không?
1. Mức độ thiếu ối
Không phải thiếu ối nào cũng giống nhau.
Thiếu ối nhẹ:
Chỉ số ối giảm nhưng vẫn còn khoang ối rõ, thai cử động tốt.
Trường hợp này vẫn có thể theo dõi sinh thường.
Thiếu ối vừa hoặc nặng:
Khoang ối hẹp, dây rốn dễ bị chèn ép.
Nguy cơ suy thai trong chuyển dạ tăng cao.
Mức độ thiếu ối càng nhiều, khả năng chịu đựng cơn co của thai càng kém.
2. Nhịp tim thai và sức chịu đựng của thai
Sinh thường là một quá trình gây stress sinh lý cho thai nhi.
Khi thiếu ối:
- Dây rốn dễ bị ép giữa thai và thành tử cung
- Nhịp tim thai dễ xuất hiện giảm nhịp
- Thai có thể không chịu được các cơn co liên tiếp
Nếu monitoring cho thấy nhịp tim thai không ổn định, sinh thường không còn là lựa chọn an toàn.
3. Nguyên nhân gây thiếu ối
Đây là yếu tố rất quan trọng nhưng thường bị bỏ qua.
Thiếu ối có thể do:
- Thai chậm tăng trưởng trong tử cung
- Suy chức năng bánh nhau
- Thai quá ngày
- Vỡ ối rỉ
- Bất thường hệ tiết niệu thai
Thiếu ối do suy bánh nhau hoặc thai chậm phát triển thường đi kèm nguy cơ suy thai trong chuyển dạ, khi đó sinh thường kéo dài không được khuyến khích.
4. Tuổi thai và tình trạng cổ tử cung
Nếu thai đủ tháng, cổ tử cung thuận lợi và thiếu ối nhẹ, có thể cân nhắc sinh thường nhưng phải theo dõi sát.
Nếu cổ tử cung chưa sẵn sàng mà thiếu ối rõ, kích thích chuyển dạ có thể làm thai chịu stress nhiều hơn. Trong trường hợp này, mổ lấy thai thường an toàn hơn.
Khi nào thiếu ối vẫn có thể sinh thường?
Sinh thường có thể được cân nhắc khi:
- Thiếu ối mức độ nhẹ
- Nhịp tim thai ổn định
- Thai không chậm tăng trưởng
- Không có dấu hiệu suy bánh nhau
- Theo dõi tim thai liên tục trong chuyển dạ
Ngay cả khi đó, bác sĩ vẫn phải luôn sẵn sàng chuyển sang mổ nếu xuất hiện dấu hiệu bất thường.
Khi nào thiếu ối không nên sinh thường?
Sinh thường không được khuyến khích khi:
- Thiếu ối trung bình hoặc nặng
- Nhịp tim thai giảm khi có cơn co
- Thai chậm tăng trưởng trong tử cung
- Thai quá ngày kèm giảm ối
- Chuyển dạ kéo dài
Trong những tình huống này, mổ lấy thai không phải là thất bại, mà là lựa chọn an toàn cho em bé.
Điều mẹ bầu cần nhớ
Câu hỏi quan trọng không phải là “thiếu ối có sinh thường được hay không”,
mà là “sinh theo cách nào thì con an toàn nhất ở thời điểm này”.
Sinh thường hay sinh mổ chỉ là con đường.
Mục tiêu cuối cùng luôn là em bé chào đời khỏe mạnh.
Kết luận
Thiếu ối không đồng nghĩa với bắt buộc phải mổ.
Nhưng thiếu ối là một dấu hiệu cảnh báo cần được đánh giá toàn diện, theo dõi sát và quyết định linh hoạt theo từng thai kỳ cụ thể.
Bài viết này được chia sẻ dựa trên trải nghiệm và hơn 20 năm trực tiếp quản lý thai kỳ nguy cơ cao của ThS. BS. Nguyễn Ngọc Tú, với mong muốn giúp các gia đình hiểu đúng và lựa chọn con đường an toàn nhất để đón con chào đời khỏe mạnh.
Tìm hiểu thêm tại đây
Ấn vào link để nhận bản thảo quyển sách “Thai kỳ khoẻ manh” dài hơn 200 trang do bác sỹ Tú biên soạn ngay các mẹ nhé
