Thai nhi nhẹ cân là gì?
Thai nhi nhẹ cân là tình trạng cân nặng thai nhi thấp hơn so với tuổi thai. Trên siêu âm, bác sĩ thường dựa vào cân nặng ước tính hoặc vòng bụng của thai nhi.
Trong thực hành, thai nhi được xem là nhẹ cân khi:
- Cân nặng ước tính hoặc vòng bụng dưới bách phân vị 10 theo tuổi thai.
Tuy nhiên, không phải thai nhẹ cân nào cũng là bệnh lý. Có những thai nhỏ do yếu tố cơ địa, bố mẹ nhỏ người, nhưng thai vẫn phát triển khỏe mạnh.
Vấn đề quan trọng là phân biệt giữa:
- Thai nhỏ cơ địa (vẫn khỏe)
- Thai chậm tăng trưởng trong tử cung (có nguy cơ)
Vì sao cần quan tâm đến Thai nhi nhẹ cân?
Thai nhi nhẹ cân có thể liên quan đến tình trạng nhau thai hoạt động kém, khiến thai không nhận đủ oxy và dưỡng chất. Nếu không được theo dõi đúng, một số trường hợp có thể tăng nguy cơ suy thai, sinh non hoặc biến chứng quanh sinh.
Tin tốt là đa số thai nhẹ cân, nếu được phát hiện sớm và theo dõi đúng, vẫn có thể sinh ra khỏe mạnh.
Nguyên nhân thường gặp của Thai nhi nhẹ cân
Các nguyên nhân hay gặp bao gồm:
- Nguyên nhân từ nhau thai
Nhau thai nuôi con kém là nguyên nhân phổ biến nhất. - Nguyên nhân từ mẹ
Tăng huyết áp, tiền sản giật, bệnh thận, bệnh tự miễn, thiếu dinh dưỡng, hút thuốc lá, stress kéo dài. - Nguyên nhân từ thai
Bất thường nhiễm sắc thể, hội chứng di truyền, dị tật bẩm sinh, nhiễm trùng bào thai. - Yếu tố hỗ trợ sinh sản
Một số thai kỳ hỗ trợ sinh sản có nguy cơ thai nhẹ cân cao hơn, nhưng cần phân biệt rõ giữa ảnh hưởng của kỹ thuật và nguyên nhân vô sinh nền.
Dấu hiệu mẹ bầu có thể nhận thấy
Thai nhi nhẹ cân thường không có triệu chứng rõ ràng. Một số mẹ có thể nhận thấy:
- Bụng nhỏ hơn so với tuổi thai
- Thai máy yếu hơn hoặc giảm dần
Thai máy giảm là dấu hiệu quan trọng, mẹ cần đi khám ngay.
Thai nhi nhẹ cân có nguy hiểm không?
Mức độ nguy hiểm phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nhẹ cân.
- Thai nhỏ cơ địa: thường không nguy hiểm, tiên lượng tốt.
- Thai chậm tăng trưởng do nhau: cần theo dõi sát vì có nguy cơ suy thai.
- Thai nhẹ cân kèm thiểu ối, Doppler bất thường: nguy cơ cao hơn, cần theo dõi chặt chẽ.
Không phải cân nặng thấp là yếu tố duy nhất quyết định nguy hiểm, mà là toàn bộ bức tranh: nước ối, Doppler, thai máy và tuổi thai.
Phân độ Thai nhi nhẹ cân
Trong thực tế, bác sĩ thường đánh giá mức độ theo các yếu tố:
- Cân nặng hoặc vòng bụng thấp nhẹ, nước ối bình thường, Doppler bình thường.
- Cân nặng rất thấp, kèm thiểu ối hoặc Doppler động mạch rốn bất thường.
Phân độ giúp bác sĩ quyết định lịch theo dõi và thời điểm sinh phù hợp.
Khi nào mẹ cần đi khám ngay?
Mẹ cần đi khám sớm nếu:
- Thai máy giảm rõ rệt
- Ra máu, đau bụng, gò tử cung nhiều
- Phù tăng nhanh, đau đầu, hoa mắt, đau thượng vị
- Đã được chẩn đoán thai nhẹ cân nhưng bỏ lịch theo dõi
Chẩn đoán Thai nhi nhẹ cân bằng cách nào?
Chẩn đoán dựa vào:
- Siêu âm đo sinh trắc thai và ước tính cân nặng
- Đánh giá nước ối
- Doppler động mạch rốn để đánh giá tuần hoàn nhau thai
- Khảo sát thêm nếu thai nhỏ sớm hoặc nghi ngờ nguyên nhân bất thường
Doppler động mạch rốn là công cụ quan trọng nhất trong theo dõi thai chậm tăng trưởng.
Theo dõi Thai nhi nhẹ cân như thế nào?
Nguyên tắc theo dõi gồm:
- Siêu âm tăng trưởng định kỳ, thường cách nhau khoảng 3–4 tuần
- Theo dõi Doppler động mạch rốn và nước ối
- Theo dõi thai máy hằng ngày
- Có thể kết hợp theo dõi tim thai khi cần
Nhiều trường hợp có thể theo dõi ngoại trú nếu các chỉ số ổn định.
Xử trí và thời điểm sinh
Hiện nay không có thuốc đặc hiệu giúp thai lớn nhanh nếu nguyên nhân là nhau thai.
Xử trí chủ yếu là:
- Theo dõi sát
- Chọn thời điểm sinh phù hợp để cân bằng giữa lợi ích tiếp tục thai kỳ và nguy cơ suy thai
Nguyên tắc chung:
- Gần đủ tháng, các chỉ số ổn: có thể chờ sinh đủ 37–38 tuần
- Có thiểu ối hoặc dấu hiệu xấu: cân nhắc sinh sớm hơn
- Doppler xấu hoặc theo dõi thai không an toàn: có thể cần chấm dứt thai kỳ sớm hơn theo chỉ định y khoa
Kết luận
Thai nhi nhẹ cân không đồng nghĩa với nguy hiểm.
Điều quan trọng nhất là phát hiện sớm, phân biệt đúng nguyên nhân và theo dõi khoa học.
Mẹ bầu không cần hoảng sợ.
Khám đúng lịch, theo dõi thai máy mỗi ngày, và trao đổi thường xuyên với bác sĩ chuyên sâu là chìa khóa để bảo vệ em bé an toàn.
Tìm hiểu thêm tại đây
Ấn vào link để nhận bản thảo quyển sách “Thai kỳ khoẻ manh” dài hơn 200 trang do bác sỹ Tú biên soạn ngay các mẹ nhé
