Thai lưu là một trong những biến cố buồn nhất trong thai kỳ. Đây là tình trạng thai ngừng phát triển và không còn tim thai trước khi được sinh ra. Hiểu đúng về thai lưu, nắm được dấu hiệu cảnh báo và cách phòng tránh sẽ giúp mẹ bầu bảo vệ thai kỳ tốt hơn.
Thai lưu là gì?
Theo y văn quốc tế, thai lưu là tình trạng thai chết trong tử cung ở tuổi thai ≥20 tuần và không có dấu hiệu sống khi sinh ra. Một số tiêu chuẩn khác nhau tùy từng quốc gia, nhưng định nghĩa đều hướng đến việc phân loại đúng các trường hợp mất thai muộn để có chiến lược chăm sóc và dự phòng thích hợp.
Tại Việt Nam, bác sĩ thường dùng khái niệm thai chết lưu để chỉ thai mất sau 20 tuần hoặc nặng >300g.
Tần suất thai lưu
- Tỷ lệ thai lưu toàn cầu khoảng 13,9/1.000 ca sinh (≥28 tuần).
- Tại Hoa Kỳ, tỷ lệ này khoảng 5,45/1.000 ca sinh.
- Khoảng 50% xảy ra từ tuần 20–27 và 50% còn lại xảy ra từ ≥28 tuần.
Những con số này cho thấy thai lưu không phải hiếm và vẫn là vấn đề sản khoa cần nhiều nỗ lực phòng ngừa.
Nguyên nhân gây thai lưu
Thai lưu có thể do một hoặc nhiều yếu tố từ mẹ, thai hoặc nhau, dây rốn. Dưới đây là các nhóm nguyên nhân chính:
1. Nguyên nhân từ thai nhi
- Dị tật bẩm sinh, bất thường nhiễm sắc thể: chiếm 10–20%.
- Nhiễm trùng bào thai: CMV, parvovirus B19, rubella, giang mai, GBS…
- Bất đồng nhóm máu mẹ con, thai phù.
2. Nguyên nhân từ mẹ
- Đái tháo đường, tăng huyết áp, tiền sản giật.
- Bệnh lý tuyến giáp, lupus, bệnh thận mạn.
- Hút thuốc, rượu, ma túy.
- Béo phì.
- Mẹ có thai lưu trước đó: nguy cơ tăng 3 lần.
3. Nguyên nhân từ nhau, dây rốn
- Nhau bong non (chiếm 10–20%).
- Dây rốn quấn, thắt nút, xoắn bất thường.
- Suy nhau thai, thai chậm tăng trưởng.
Dù vậy, thực tế có 30–60% trường hợp thai lưu không tìm được nguyên nhân, ngay cả khi đã làm đầy đủ xét nghiệm và giải phẫu bệnh.
Dấu hiệu nghi ngờ thai lưu
Mẹ bầu cần đến bệnh viện ngay khi có các dấu hiệu sau:
1. Giảm hoặc mất thai máy
- Đây là dấu hiệu thường gặp nhất.
- Khi thai từ 20 tuần trở lên, giảm thai máy rõ rệt luôn cần kiểm tra.
2. Ra máu âm đạo
- Có thể là báo hiệu nhau bong non hoặc bất ổn tử cung.
3. Đau bụng nhiều, đau tăng lên
- Đặc biệt khi đi kèm giảm thai máy.
4. Không thấy bụng lớn lên như trước
- Một số mẹ cảm nhận được bụng nhỏ lại do ối giảm.
Để khẳng định, bác sĩ sẽ siêu âm kiểm tra tim thai. Đây là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán.
Những ai có nguy cơ cao bị thai lưu?
- Mẹ ≥35 tuổi hoặc <20 tuổi.
- Mẹ có tiền sử thai chết lưu hoặc sinh non.
- Mẹ có bệnh nền: đái tháo đường, tăng huyết áp, bệnh thận, bệnh tuyến giáp.
- Mẹ béo phì.
- Mẹ hút thuốc >10 điếu/ngày hoặc dùng rượu, ma túy.
- Mẹ bị stress nặng, bạo lực gia đình, sang chấn tinh thần.
- Mang thai đôi hoặc đa thai.
Nhóm nguy cơ càng cao, việc theo dõi càng cần chặt chẽ.
Làm sao để phòng tránh thai lưu?
Mặc dù không cách nào phòng tránh hoàn toàn, nhưng nhiều thai lưu có thể giảm nguy cơ nếu chăm sóc tốt từ đầu thai kỳ.
1. Khám thai đúng lịch
Điều này giúp phát hiện sớm tăng huyết áp, đái tháo đường, suy nhau thai, thai chậm tăng trưởng.
2. Siêu âm hình thái học kỹ lưỡng
Đặc biệt tại tuần 12–13 và tuần 20–22, nhằm phát hiện dị tật nặng.
3. Kiểm soát bệnh nền
- Đường huyết ổn định.
- Huyết áp trong ngưỡng an toàn.
- Điều trị đầy đủ bệnh tuyến giáp.
4. Ngưng hút thuốc và tránh rượu chất kích thích
5. Theo dõi thai máy hằng ngày
- Sau tuần 28, mẹ nên để ý rõ tần suất thai máy.
- Khi thấy bé ít cử động hơn hẳn, cần đi khám.
6. Dùng aspirin liều thấp khi có chỉ định
Aspirin giúp giảm nguy cơ tiền sản giật một nguyên nhân lớn gây thai lưu.
Không được tự ý uống, chỉ uống khi bác sĩ chỉ định.
7. Chăm sóc tinh thần
Stress kéo dài làm tăng nguy cơ sinh non và thai lưu. Mẹ cần được hỗ trợ tinh thần đầy đủ.
Chẩn đoán và xử trí khi nghi thai lưu
Khi đến bệnh viện, bác sĩ sẽ:
- Siêu âm kiểm tra tim thai.
- Đánh giá nước ối, nhau thai, dòng chảy Doppler.
- Kiểm tra tình trạng mẹ: huyết áp, đường huyết, dấu hiệu nhiễm trùng.
Sau khi xác định, bác sĩ sẽ tư vấn phương pháp chấm dứt thai kỳ phù hợp tùy tuổi thai và sức khỏe mẹ.
Kết luận
Thai lưu là biến cố đau lòng, nhưng mẹ không nên tự trách bản thân. Nhiều trường hợp không thể xác định nguyên nhân. Điều quan trọng là:
- Khám thai đúng lịch.
- Nhận biết dấu hiệu bất thường.
- Kiểm soát bệnh lý nền.
- Lựa chọn cơ sở sản khoa uy tín để theo dõi.
Sự đồng hành của bác sĩ và gia đình sẽ giúp mẹ vững vàng hơn trong hành trình mang thai và sinh nở.
Tìm hiểu thêm tại đây
Ấn vào link để nhận bản thảo quyển sách “Thai kỳ khoẻ manh” dài hơn 200 trang do bác sỹ Tú biên soạn ngay các mẹ nhé
