Trong thai kỳ, việc sàng lọc và chẩn đoán sớm bệnh lý tiểu đường thai kỳ là vô cùng cần thiết để bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và bé. Một trong những câu hỏi phổ biến mà nhiều mẹ bầu đặt ra là: “Test tiểu đường thai kỳ khi nào?” Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ thời điểm thực hiện xét nghiệm, lý do cần sàng lọc, và cách theo dõi hiệu quả.
Tiểu đường thai kỳ là gì?
Tiểu đường thai kỳ (Gestational Diabetes Mellitus – GDM) là tình trạng rối loạn dung nạp glucose xuất hiện lần đầu trong thai kỳ, thường được phát hiện vào tam cá nguyệt thứ hai hoặc ba. Khác với tiểu đường type 1 và type 2, GDM không phải lúc nào cũng có triệu chứng rõ ràng nhưng có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như: thai to, tiền sản giật, sinh non, và tăng nguy cơ mổ lấy thai.
Test tiểu đường thai kỳ khi nào?
Theo khuyến cáo của Hội Sản Phụ Khoa Hoa Kỳ (ACOG) và Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA), thời điểm test tiểu đường thai kỳ nên chia thành hai giai đoạn:
Giai đoạn 1: Khám thai lần đầu – xét nghiệm sớm nếu có yếu tố nguy cơ cao
- Đối tượng nên xét nghiệm sớm: mẹ bầu có tiền sử tiểu đường thai kỳ, bé sinh trước >4kg, bé chết lưu không rõ nguyên nhân, bé dị tật bẩm sinh; hoặc mẹ có BMI ≥25 kèm thêm các yếu tố như: tiền sử gia đình mắc đái tháo đường, hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), tiền sử bệnh tim mạch, ít vận động.
- Xét nghiệm thường dùng: đo HbA1C, glucose huyết đói hoặc nghiệm pháp dung nạp glucose (OGTT).
- Thời điểm: ngay tại lần khám thai đầu tiên, thường là trước 13 tuần.
Giai đoạn 2: Sàng lọc phổ cập từ 24–28 tuần thai
- Đây là thời điểm tiêu chuẩn để test tiểu đường thai kỳ cho hầu hết các mẹ bầu.
- Dù không có yếu tố nguy cơ, 90% thai phụ có ít nhất một yếu tố làm tăng nguy cơ rối loạn dung nạp glucose. 20% ca GDM không có bất kỳ yếu tố nguy cơ nào.
- Hai phương pháp xét nghiệm thường dùng:
- Test hai bước: uống 50g glucose, đo đường huyết sau 1 giờ → nếu ≥140 mg/dL thì làm tiếp nghiệm pháp 100g glucose 3 giờ.
- Test một bước (OGTT 75g): uống 75g glucose, đo đường huyết lúc đói, sau 1 giờ và 2 giờ. Chỉ cần 1 chỉ số vượt ngưỡng là chẩn đoán GDM.
Có cần test lại sau sinh không?
Có. Sau sinh, tiểu đường thai kỳ thường sẽ hết. Tuy nhiên, mẹ vẫn có nguy cơ cao bị đái tháo đường type 2 trong tương lai:
- Nên test lại trong vòng 4–12 tuần sau sinh bằng nghiệm pháp OGTT 75g.
- Nếu bình thường, tiếp tục kiểm tra mỗi 1–3 năm/lần để phát hiện sớm rối loạn dung nạp glucose.
- Những ai có kết quả bất thường (tiền đái tháo đường) cần thay đổi lối sống, kiểm soát cân nặng và theo dõi sát hơn.
Tại sao việc test đúng thời điểm lại quan trọng?
Giúp phát hiện sớm: tránh các biến chứng như đa ối, thai to, rối loạn chuyển hóa, hạ đường huyết sơ sinh…
Có kế hoạch điều trị phù hợp: 85% mẹ bầu có thể kiểm soát tốt chỉ bằng dinh dưỡng và vận động hợp lý.
Bảo vệ tương lai: sàng lọc và điều trị đúng cách sẽ giúp mẹ giảm nguy cơ mắc tiểu đường type 2 và bé tránh được nguy cơ thừa cân, rối loạn chuyển hóa sau này.
Những lưu ý khi chuẩn bị test tiểu đường thai kỳ
Nhịn đói ít nhất 8 giờ trước test OGTT (nếu được yêu cầu).
Không dùng thuốc hoặc thực phẩm làm thay đổi đường huyết (trừ khi có chỉ định).
Báo với bác sĩ nếu bạn bị buồn nôn, nôn hoặc có bệnh lý khác.
Tóm tắt: Test tiểu đường thai kỳ khi nào?
| Thời điểm | Ai cần test | Phương pháp | Ghi chú |
|---|---|---|---|
| Lần khám đầu tiên (trước 13 tuần) | Người có yếu tố nguy cơ cao | HbA1C, Glucose đói, OGTT 75g | Chẩn đoán tiểu đường từ trước hoặc GDM sớm |
| Tuần 24–28 | Tất cả thai phụ | OGTT 75g (1 bước) hoặc OGTT 100g (2 bước) | Sàng lọc phổ cập |
| 4–12 tuần sau sinh | Mọi mẹ từng GDM | OGTT 75g | Tầm soát đái tháo đường type 2 |
Kết luận
Câu trả lời cho câu hỏi “Test tiểu đường thai kỳ khi nào?” không chỉ đơn giản là “khi bác sĩ chỉ định”, mà cần dựa trên hiểu biết về các mốc thời gian quan trọng, yếu tố nguy cơ và mục tiêu chăm sóc toàn diện. Mẹ bầu hãy chủ động hỏi bác sĩ sản khoa của mình về xét nghiệm này để được tư vấn phù hợp và an toàn nhất cho hành trình thai kỳ.
Tham khảo thêm bài viết khác tại đây
