Suy giáp thai kỳ là gì?
Suy giáp thai kỳ là tình trạng hormone tuyến giáp thấp trong lúc mang thai. Có hai mức độ. Overt là TSH tăng và FT4 giảm. Subclinical là TSH tăng nhưng FT4 bình thường. Nhiều mẹ không có triệu chứng rõ.
Vì sao mẹ bầu cần quan tâm?
Hormone giáp giúp phát triển não bộ thai nhi. Ba tháng đầu, bé phụ thuộc hoàn toàn vào mẹ. Suy giáp thai kỳ không kiểm soát có thể tăng nguy cơ tiền sản giật, sinh non, nhẹ cân, băng huyết sau sinh. Nguy cơ cao hơn khi TSH tăng nhiều hoặc có kháng thể TPO.
Dấu hiệu thường gặp
Mệt mỏi, giảm tập trung.
Sợ lạnh, táo bón, khô da.
Tăng cân nhiều hơn dự kiến.
Nhịp tim chậm.
Các dấu hiệu này dễ trùng với thai nghén. Do đó xét nghiệm máu rất quan trọng.
Xét nghiệm nào cần làm?
TSH: chỉ dấu nhạy để sàng lọc. Nên dùng ngưỡng tham chiếu theo từng tam cá nguyệt.
FT4 hoặc T4 toàn phần: giúp phân loại mức độ.
TPO-Ab: đánh giá nguy cơ và hỗ trợ quyết định điều trị khi TSH tăng nhẹ.
Ở nơi chưa có khoảng tham chiếu theo thai kỳ, có thể dùng ngưỡng TSH ~4,0 mU/L để cân nhắc.
Ai nên tầm soát suy giáp thai kỳ
Có triệu chứng nghi ngờ.
Tiền sử bệnh tuyến giáp, bướu giáp, TPO dương tính.
Đái tháo đường type 1, bệnh tự miễn, vô sinh, sảy thai hoặc sinh non.
Tiền sử xạ trị vùng cổ, phẫu thuật tuyến giáp, dùng amiodarone hoặc lithium.
Tuổi mẹ >30 hoặc béo phì mức độ III.
Chẩn đoán tóm tắt
Overt: TSH tăng theo mốc thai kỳ + FT4 giảm.
Subclinical: TSH tăng + FT4 bình thường.
Giảm FT4 đơn độc: FT4 thấp + TSH bình thường (hypothyroxinemia).
Điều trị: mục tiêu và nguyên tắc
Mục tiêu là đưa TSH về nửa dưới khoảng tham chiếu theo tam cá nguyệt. Nếu không có, có thể nhắm TSH <2,5 mU/L. Thuốc chuẩn là levothyroxine (T4) uống buổi sáng khi đói.
Khi nào cần điều trị suy giáp thai kỳ
Overt: điều trị ngay, gần liều thay thế đầy đủ (~1,6 mcg/kg/ngày).
Subclinical, TSH >4,0 mU/L: thường nên điều trị (~1 mcg/kg/ngày).
TSH 2,6–4,0 mU/L: cá thể hóa. Nếu TPO dương tính hoặc có tiền sử sảy thai, có thể dùng liều thấp 50 mcg/ngày.
Giảm FT4 đơn độc: hiện chưa khuyến cáo điều trị thường quy.
Theo dõi và chỉnh liều
Kiểm tra TSH mỗi 4 tuần trong nửa đầu thai kỳ.
Tăng liều từng bước 12–25 mcg nếu TSH còn cao.
Tránh quá liều kéo dài vì có thể tăng nguy cơ sinh non.
Sau sinh, trở về liều trước khi mang thai và kiểm tra TSH sau 4–6 tuần.
Trường hợp đã dùng T4 trước khi có thai
Lý tưởng là TSH trước thụ thai <2,5 mU/L.
Khi thử thai dương tính, có thể tăng liều sớm:
- Tự miễn Hashimoto: tăng khoảng 15% (uống 8 liều/tuần).
- Sau cắt giáp hoặc I-131: tăng khoảng 30% (9 liều/tuần).
Kiểm tra TSH mỗi 4 tuần để điều chỉnh.
Chế độ sinh hoạt hỗ trợ
Uống T4 cách xa sắt, canxi, soy ít nhất 4 giờ.
Bổ sung i-ốt đủ nhu cầu thai kỳ theo khuyến cáo địa phương.
Ăn uống cân bằng, phòng táo bón bằng chất xơ và nước.
Ngủ đủ, vận động nhẹ phù hợp.
Câu hỏi thường gặp suy giáp thai kỳ
1) Suy giáp thai kỳ có làm con chậm phát triển trí tuệ không?
Nguy cơ có thể tăng nếu TSH cao kéo dài, nhất là không điều trị. Phát hiện sớm và dùng T4 đúng liều sẽ giảm rủi ro.
2) Dùng levothyroxine có hại cho thai không?
Không. Đây là hormone sinh lý. Mục tiêu là đưa về mức bình thường cho mẹ và bé.
3) Khi nào cần xét nghiệm lại?
Mỗi 4 tuần trong tam cá nguyệt đầu. Sau đó ít nhất một lần mỗi tam cá nguyệt, hoặc sớm hơn khi đổi liều.
4) Có nên tự ngưng thuốc sau sinh?
Không nên tự ngưng. Hãy trao đổi để có kế hoạch giảm về liều trước thai và kiểm tra TSH sau 4–6 tuần.
Dấu hiệu cần đi khám ngay
Nhức đầu, mờ mắt, phù nhanh, tăng huyết áp.
Tim đập chậm bất thường, mệt lả.
Cử động thai giảm rõ.
Ra máu âm đạo, đau bụng cơn.
Tóm tắt thực hành cho mẹ bầu suy giáp thai kỳ
Nhận biết sớm suy giáp thai kỳ giúp giảm biến chứng.
Xét nghiệm đúng thời điểm và dùng đúng thuốc là chìa khóa.
Theo dõi TSH đều đặn để chỉnh liều kịp thời.
Sau sinh phải đánh giá lại nhu cầu T4.
Lời khuyên tại phòng khám: Nếu mẹ bầu có triệu chứng nghi ngờ hoặc đang điều trị T4 và vừa biết có thai, hãy đặt lịch sớm để được xét nghiệm TSH, FT4 và đánh giá TPO. Điều trị đúng và theo dõi sát sẽ giúp thai kỳ an toàn hơn.
Tham khảo thêm bài viết tại đây
