Nhau tiền đạo là tình trạng bánh nhau bám bất thường ở phần thấp của tử cung, che phủ một phần hoặc toàn bộ lỗ trong cổ tử cung. Tình trạng này gây nguy cơ chảy máu âm đạo trong thai kỳ, đặc biệt ở giai đoạn cuối, và thường đòi hỏi sinh mổ để đảm bảo an toàn cho mẹ và bé.
Có hai dạng chính:
- Nhau bám thấp (low-lying placenta): Mép nhau nằm trong vòng 2 cm so với lỗ trong cổ tử cung.
- Nhau tiền đạo thực sự: Nhau phủ lên lỗ trong cổ tử cung thường bắt buộc phải mổ lấy thai
2. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ của nhau tiền đạo
Theo Williams Obstetrics 2022, tỉ lệ nhau tiền đạo dao động khoảng 1/250 – 1/400 ca sinh, và có xu hướng tăng do tỷ lệ sinh mổ lặp lại ngày càng cao. Một số yếu tố làm tăng nguy cơ gồm:
- Tiền sử mổ lấy thai hoặc can thiệp phẫu thuật tử cung.
- Tuổi mẹ >35 hoặc đa sản (sinh nhiều lần).
- Hút thuốc lá, sử dụng kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm (IVF), hoặc mang đa thai.
Các yếu tố này làm thay đổi cấu trúc nội mạc tử cung, khiến phôi bám ở vị trí bất thường thấp hơn bình thường.
3. Dấu hiệu và triệu chứng của nhau tiền đạo
Triệu chứng đặc trưng nhất là chảy máu âm đạo không đau, máu đỏ tươi ở tam cá nguyệt thứ ba. Lượng máu có thể ít hoặc nhiều, và thường tái phát nhiều lần.
Một số trường hợp được phát hiện tình cờ qua siêu âm mà chưa có biểu hiện lâm sàng.
4. Chẩn đoán nhau tiền đạo
Siêu âm là tiêu chuẩn vàng để xác định vị trí bánh nhau:
- Siêu âm bụng giúp xác định tổng quát vị trí nhau.
- Siêu âm đầu dò âm đạo (transvaginal) cho độ chính xác cao và an toàn ngay cả khi có chảy máu.
Không nên khám cổ tử cung bằng tay khi chưa xác định vị trí nhau, vì có thể gây băng huyết nghiêm trọng
5. Biến chứng của nhau tiền đạo
- Xuất huyết trước sinh và sau sinh: Do phần dưới tử cung không co hồi tốt.
- Sinh non: Vì buộc phải chấm dứt thai kỳ sớm khi chảy máu nặng.
- Nhau cài răng lược (Placenta accreta spectrum – PAS): Khi bánh nhau bám sâu vào lớp cơ tử cung, thường gặp ở người có sẹo mổ cũ.
- Cắt tử cung sau sinh: Tỷ lệ cần cắt tử cung do chảy máu trong nhau tiền đạo có thể lên tới 25% ở người mổ lại.
6. Theo dõi và điều trị nhau tiền đạo
Phác đồ điều trị phụ thuộc vào mức độ chảy máu và tuổi thai:
6.1. Nếu không chảy máu
- Nghỉ ngơi, tránh vận động mạnh, không quan hệ tình dục.
- Tái khám đúng hẹn để kiểm tra sự “di chuyển” của nhau thai vì trong nhiều trường hợp, bánh nhau sẽ tự “lên cao” khi tử cung lớn dần.
6.2. Nếu có chảy máu
- Nhập viện theo dõi nếu ra máu tái diễn hoặc nhiều.
- Truyền dịch, truyền máu nếu cần.
- Corticoid được chỉ định nếu thai <34 tuần để giúp phổi thai nhi trưởng thành.
- Nếu chảy máu nặng hoặc thai đủ tháng, mổ lấy thai chủ động từ 36–37 tuần để đảm bảo an toàn cho mẹ và bé.
6.3. Trường hợp đặc biệt
Nếu nhau bám ở vùng sẹo mổ cũ, bác sĩ sẽ đánh giá nguy cơ nhau cài răng lược và lên kế hoạch mổ tại cơ sở có đầy đủ ngân hàng máu và ekip phẫu thuật chuyên sâu.
7. Tiên lượng và chăm sóc sau sinh
Nếu được phát hiện sớm và theo dõi chặt, phần lớn thai phụ có thể sinh an toàn. Tuy nhiên, nguy cơ chảy máu sau sinh vẫn cao do vùng cơ tử cung dưới co hồi kém. Sau sinh, mẹ nên:
- Theo dõi huyết áp, mạch, lượng máu âm đạo.
- Tái khám sớm nếu có dấu hiệu bất thường (choáng, chảy máu nhiều).
- Hạn chế vận động nặng và bổ sung sắt, dinh dưỡng hợp lý.
Kết luận
Nhau tiền đạo là biến chứng sản khoa nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu phát hiện sớm và được theo dõi bởi bác sĩ chuyên khoa.
Mẹ bầu không nên hoang mang, mà hãy giữ tâm lý bình tĩnh, tuân thủ hướng dẫn và khám thai đều đặn vì đôi khi “nhau bám thấp hôm nay” có thể hóa giải thành bình thường vài tuần sau đó.
Tìm hiểu thêm tại đây
