Nhau cài răng lược là tình trạng bánh nhau bám quá sâu vào thành tử cung, thay vì bong ra dễ dàng sau khi sinh như bình thường. Trong y khoa, đây là một nhóm bệnh lý, bao gồm ba mức độ:
- Nhau cài răng lược nông (accreta): nhau bám chặt lên bề mặt cơ tử cung
- Nhau cài răng lược trung bình (increta): nhau xâm lấn vào trong lớp cơ tử cung
- Nhau cài răng lược sâu (percreta): nhau xuyên qua toàn bộ cơ tử cung và có thể lan sang cơ quan lân cận, thường gặp nhất là bàng quang
Điểm nguy hiểm nhất của nhau cài răng lược là khi sinh, bánh nhau không bong ra được. Nếu cố bóc nhau, mẹ có thể bị băng huyết rất nặng và đe dọa tính mạng.
Vì sao nhau cài răng lược ngày càng gặp nhiều?
Tỷ lệ nhau cài răng lược tăng lên rõ rệt trong những năm gần đây. Nguyên nhân chính là tỷ lệ mổ lấy thai ngày càng cao.
Những yếu tố nguy cơ quan trọng nhất gồm:
- Đã từng mổ lấy thai, đặc biệt là mổ nhiều lần
- Nhau tiền đạo hoặc nhau bám thấp, nhất là khi bám đúng vào vị trí sẹo mổ cũ
- Tiền sử nạo hút thai, can thiệp buồng tử cung hoặc phẫu thuật tử cung
- Tuổi mẹ lớn, sinh nhiều lần
Không phải cứ có sẹo mổ là sẽ bị nhau cài răng lược. Tuy nhiên, khi sẹo mổ kết hợp với nhau tiền đạo, nguy cơ tăng lên rất rõ rệt và cần được theo dõi kỹ.
Dấu hiệu nhận biết?
Nhiều mẹ bầu bị nhau cài răng lược hoàn toàn không có triệu chứng rõ ràng. Phần lớn trường hợp được phát hiện nhờ siêu âm trong quá trình theo dõi thai kỳ.
Một số tình huống khiến bác sĩ nghĩ nhiều đến nhau cài răng lược:
- Ra máu âm đạo trong thai kỳ, đặc biệt ở tam cá nguyệt 2 và 3
- Siêu âm thấy nhau tiền đạo ở mẹ có tiền sử mổ lấy thai
- Nhau bám vùng sẹo mổ cũ
Ra máu không đồng nghĩa chắc chắn là nhau cài răng lược. Nhưng đây là dấu hiệu không nên chủ quan và cần đi khám sớm.
Chẩn đoán nhau cài răng lược bằng siêu âm
Siêu âm là phương tiện quan trọng nhất để chẩn đoán nhau cài răng lược. Bác sĩ thường kết hợp siêu âm bụng, siêu âm đầu dò âm đạo và Doppler màu.
Những dấu hiệu siêu âm thường được quan tâm gồm:
- Mất hoặc mờ lớp ranh giới sáng giữa bánh nhau và cơ tử cung
- Lớp cơ tử cung phía dưới bánh nhau rất mỏng
- Xuất hiện nhiều hồ máu bất thường trong bánh nhau
- Mạch máu tăng sinh bất thường, đi từ bánh nhau ra ngoài tử cung
- Ranh giới giữa tử cung và bàng quang không rõ
- Bánh nhau làm phồng hoặc biến dạng bờ tử cung
Điều quan trọng là: không dựa vào một dấu hiệu đơn lẻ. Chẩn đoán nhau cài răng lược luôn phải kết hợp giữa hình ảnh siêu âm và yếu tố nguy cơ của mẹ.
MRI đôi khi được chỉ định thêm, nhất là khi nhau bám mặt sau hoặc nghi ngờ xâm lấn bàng quang, nhưng không phải trường hợp nào cũng cần.
Nhau cài răng lược nguy hiểm như thế nào?
Nguy cơ lớn nhất của nhau cài răng lược là băng huyết nặng trong lúc sinh hoặc ngay sau sinh. Máu có thể chảy rất nhanh nếu bánh nhau bị động chạm hoặc cố bóc ra.
Ngoài băng huyết, mẹ còn có thể gặp:
- Cần truyền máu số lượng lớn
- Tổn thương bàng quang, niệu quản khi nhau xâm lấn sâu
- Phải nằm hồi sức tích cực sau mổ
- Nguy cơ nhiễm trùng nếu xử trí bảo tồn không thuận lợi
Chính vì vậy, việc phát hiện sớm và lập kế hoạch sinh phù hợp có ý nghĩa quyết định.
Khi nào mẹ bầu cần đi khám hoặc nhập viện ngay?
Mẹ nên đi khám ngay nếu có một trong các dấu hiệu sau:
- Ra máu đỏ tươi, ra máu nhiều hoặc máu ra kèm choáng, mệt
- Đau bụng từng cơn, nghi ngờ chuyển dạ sớm
- Ra nước âm đạo nghi ngờ vỡ ối
- Đã được chẩn đoán nhau tiền đạo hoặc nghi nhau cài răng lược nhưng chưa có kế hoạch sinh rõ ràng
Theo dõi thai kỳ khi nghi ngờ nhau cài răng lược
Mục tiêu theo dõi không phải là siêu âm thật nhiều lần, mà là xây dựng kế hoạch sinh an toàn nhất cho mẹ và bé.
Trong thai kỳ, bác sĩ sẽ:
- Đánh giá vị trí bánh nhau và mức độ nghi ngờ xâm lấn
- Theo dõi các biến chứng như ra máu, co tử cung
- Lên kế hoạch sinh tại cơ sở y tế phù hợp
Thông thường, việc đánh giá kỹ càng được thực hiện rõ ràng hơn ở tam cá nguyệt 3 để chuẩn bị cho cuộc sinh.
Kế hoạch sinh trong nhau cài răng lược
Điều quan trọng nhất trong xử trí nhau cài răng lược là sinh tại nơi có đủ năng lực hồi sức sản khoa và phẫu thuật phức tạp.
Những yếu tố giúp giảm rủi ro cho mẹ:
- Ê-kíp đa chuyên khoa gồm sản khoa, gây mê hồi sức, sơ sinh, truyền máu
- Ngân hàng máu sẵn sàng
- Phẫu thuật viên có kinh nghiệm xử trí nhau cài răng lược
- Lên lịch mổ chủ động, tránh sinh cấp cứu
Về thời điểm sinh, nhiều khuyến cáo gợi ý mổ chủ động khoảng 34 đến 36 tuần ở những trường hợp ổn định, để cân bằng giữa an toàn cho mẹ và trưởng thành của bé.
Có bắt buộc phải cắt tử cung không?
Trong nhiều trường hợp nhau cài răng lược đã được chẩn đoán chắc chắn, mổ lấy thai kèm cắt tử cung và để nguyên bánh nhau tại chỗ là phương án an toàn nhất để tránh băng huyết.
Một số trường hợp được cân nhắc bảo tồn tử cung, thường khi:
- Mẹ rất mong muốn giữ khả năng sinh sản
- Mức độ xâm lấn khu trú, thuận lợi
- Hoặc cắt tử cung ngay thời điểm đó được đánh giá là quá nguy hiểm
Tuy nhiên, bảo tồn tử cung có thể kéo dài thời gian theo dõi sau sinh và tiềm ẩn nguy cơ chảy máu hoặc nhiễm trùng. Mẹ cần được tư vấn rất kỹ trước khi lựa chọn.
Mang thai lần sau có ảnh hưởng gì không?
Nếu đã từng bị nhau cài răng lược và giữ được tử cung, nguy cơ tái phát trong lần mang thai sau cao hơn bình thường. Vì vậy, mẹ cần đi khám sớm ngay từ đầu thai kỳ và theo dõi sát tại cơ sở có kinh nghiệm.
Kết luận
Nhau cài răng lược là một bệnh lý nguy hiểm nhưng không phải là “án tử” nếu được phát hiện sớm và quản lý đúng cách. Điều quan trọng nhất là nhận diện nguy cơ, theo dõi phù hợp và sinh tại nơi có đủ năng lực chuyên môn.
Từ khóa nhau cài răng lược cần được mẹ bầu nhớ như một dấu hiệu cảnh báo, không phải để hoang mang mà để chủ động bảo vệ bản thân và em bé.
Tìm hiểu thêm tại đây
Ấn vào link để nhận bản thảo quyển sách “Thai kỳ khoẻ manh” dài hơn 200 trang do bác sỹ Tú biên soạn ngay các mẹ nhé
