Canxi hóa bánh rau là gì?
Bánh rau (nhau thai) là cơ quan tạm thời nhưng vô cùng quan trọng, giúp trao đổi oxy và chất dinh dưỡng giữa mẹ và thai nhi. Trong suốt thai kỳ, bánh rau liên tục phát triển và biến đổi để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thai.
Canxi hóa bánh rau là hiện tượng muối canxi lắng đọng trên bề mặt bánh rau, khiến hình ảnh siêu âm xuất hiện những đốm trắng nhỏ như “rắc muối”. Đây là một dấu hiệu bình thường khi thai đã lớn, thể hiện sự “già hóa” tự nhiên của bánh rau ở giai đoạn cuối thai kỳ.
Tuy nhiên, nếu hiện tượng này xuất hiện sớm hơn bình thường hoặc lan rộng, nó có thể liên quan đến bất thường tuần hoàn nhau thai – khi đó bác sĩ sẽ cần theo dõi kỹ hơn để đảm bảo thai nhi vẫn nhận đủ oxy và dưỡng chất.
Nguyên nhân của canxi hóa bánh rau
Hiện tượng canxi hóa xảy ra do quá trình thoái hóa tự nhiên của bánh rau theo tuổi thai, nhưng cũng có thể bị thúc đẩy bởi một số yếu tố:
- Tuổi thai lớn (từ tuần 36 trở đi): Đây là nguyên nhân sinh lý thường gặp nhất.
- Hút thuốc lá hoặc hít khói thuốc: Nicotine làm giảm tưới máu nhau thai, khiến quá trình canxi hóa diễn ra sớm và nhiều hơn.
- Tăng canxi máu hoặc bổ sung canxi liều cao: Khi mẹ dùng quá nhiều canxi, một phần có thể lắng đọng tại bánh rau.
- Tăng huyết áp, tiền sản giật: Những rối loạn mạch máu này làm giảm lưu lượng máu tới nhau, thúc đẩy quá trình xơ hóa và canxi hóa.
- Bất thường trong trao đổi máu mẹ – thai: Do các nguyên nhân như thiếu oxy mạn tính, bệnh lý mạch máu nhau thai.
Phân loại mức độ canxi hóa bánh rau (Thang điểm Grannum)
Trên siêu âm, bác sĩ chia canxi hóa bánh rau thành 4 mức độ (từ 0 đến 3) – gọi là thang điểm Grannum:
| Mức độ | Mô tả hình ảnh siêu âm | Thường gặp ở tuổi thai |
|---|---|---|
| Độ 0 | Bánh rau đồng nhất, bờ trơn láng, chưa có đốm sáng. | < 28 tuần |
| Độ 1 | Có các đốm sáng nhỏ rải rác. | 28–32 tuần |
| Độ 2 | Các đốm sáng rõ, tập trung ở mặt đáy bánh rau, có vệt sáng phân thùy. | 32–36 tuần |
| Độ 3 | Nhiều dải sáng đậm, chia bánh rau thành các múi nhỏ; ranh giới rõ. | ≥ 36 tuần |
👉 Ý nghĩa:
- Grannum độ 3 từ tuần 37 trở đi là sinh lý bình thường, thể hiện bánh rau đã “hoàn thành nhiệm vụ”.
- Grannum 3 trước tuần 32 cần được chú ý vì có thể liên quan bất thường tưới máu bánh rau hoặc thai chậm phát triển.
Khi nào canxi hóa bánh rau là bình thường?
Hiện tượng canxi hóa sinh lý thường xuất hiện ở tam cá nguyệt 3, nhất là từ tuần 36 trở đi.
Ở giai đoạn này, bánh rau bắt đầu “lão hóa” tự nhiên, các mô nhau già đi, mạch máu nhỏ lại, khiến dòng máu và oxy từ mẹ sang con giảm nhẹ – một hiện tượng sinh học bình thường để chuẩn bị cho cuộc sinh.
Các nghiên cứu cho thấy:
- Hơn 70–80% thai kỳ có thể thấy canxi hóa ở tuần 37 trở lên.
- Mức độ canxi hóa không ảnh hưởng xấu nếu thai tăng trưởng bình thường, lượng nước ối và Doppler đều trong giới hạn.
Khi nào canxi hóa bánh rau là bất thường?
Canxi hóa sớm (xuất hiện trước 32–34 tuần) hoặc lan rộng kèm dấu hiệu thai chậm tăng trưởng cần được xem là bất thường.
Các tình huống cần theo dõi đặc biệt:
- Grannum độ 3 ở tuần 28–32.
- Thai chậm tăng trưởng trong tử cung (IUGR).
- Nước ối ít (oligohydramnios).
- Doppler động mạch rốn bất thường, gợi ý nhau thai giảm tưới máu.
- Mẹ có tăng huyết áp, tiểu đường, tiền sản giật hoặc hút thuốc.
Khi đó, bác sĩ sẽ chỉ định:
- Siêu âm Doppler động mạch rốn, động mạch não giữa.
- Theo dõi thai máy mỗi ngày.
- Đo tim thai (non-stress test) để đánh giá sức khỏe thai nhi.
- Tùy tình trạng, có thể cân nhắc chủ động chấm dứt thai kỳ ở 37–38 tuần.
Canxi hóa bánh rau có ảnh hưởng đến thai nhi không?
Hầu hết các trường hợp không gây ảnh hưởng, đặc biệt nếu thai tăng trưởng tốt. Tuy nhiên, nếu quá trình canxi hóa diễn ra sớm và nặng, nhau có thể giảm khả năng trao đổi oxy và dưỡng chất, khiến thai:
- Phát triển chậm, cân nặng thấp hơn tuổi thai.
- Có thể bị thiếu oxy mạn tính.
- Dễ gặp biến chứng trong chuyển dạ (tim thai bất thường).
Bác sĩ sẽ dựa vào bức tranh tổng thể (siêu âm, Doppler, tim thai, thai máy…) để đánh giá nguy cơ thực sự thay vì chỉ nhìn mức canxi hóa đơn thuần.
Mẹ bầu nên làm gì khi được báo canxi hóa bánh rau?
Giữ bình tĩnh. Đây là hiện tượng phổ biến, không đáng sợ như tên gọi.
Tái khám đúng hẹn. Bác sĩ sẽ theo dõi sự phát triển thai và đánh giá thêm các chỉ số khác.
Theo dõi thai máy hằng ngày.
- Thai máy yếu đi, ít hơn bình thường → cần đi khám ngay.
Không tự ý bổ sung canxi liều cao.
- Uống đúng liều bác sĩ kê (thường 500–1000 mg/ngày).
Không hút thuốc, tránh khói thuốc thụ động.
Ăn uống đủ chất, ngủ đủ giấc, hạn chế căng thẳng.
Khi nào cần đi khám ngay?
Mẹ bầu cần đến cơ sở y tế ngay nếu có các dấu hiệu sau:
- Thai máy giảm rõ rệt hoặc ngừng hẳn.
- Ra máu âm đạo bất thường.
- Đau bụng thành cơn đều, nghi chuyển dạ sớm.
- Rỉ ối hoặc vỡ ối sớm.
- Sốt, dịch âm đạo hôi.
Đây có thể là dấu hiệu nhau hoạt động kém hoặc thai suy cấp, cần được xử trí khẩn cấp.
Phân biệt canxi hóa bánh rau với các bất thường khác
Không nên nhầm canxi hóa bánh rau với các bệnh lý khác của nhau:
- U mạch nhau (chorioangioma): khối tăng sinh mạch máu trong nhau, có thể làm thai phù.
- Huyết khối khoang đệm: cục máu đông trong mô nhau.
- Bánh rau phụ (succenturiate lobe): một thùy nhỏ tách rời.
Những tổn thương này có hình ảnh khác biệt trên siêu âm và cần được bác sĩ chuyên khoa đánh giá kỹ lưỡng.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Canxi hóa bánh rau có làm thai thiếu oxy không?
Đa phần không. Nếu chỉ là canxi hóa nhẹ, thai vẫn phát triển tốt. Bác sĩ sẽ theo dõi Doppler để chắc chắn nhau thai hoạt động ổn định.
2. Siêu âm ghi “Grannum 3” ở tuần 39 có cần mổ lấy thai không?
Không nhất thiết. Nếu tim thai, Doppler và nước ối bình thường, mẹ có thể sinh thường an toàn.
3. Canxi hóa bánh rau sớm ở tuần 28 có nguy hiểm không?
Có thể liên quan bất thường tưới máu bánh rau. Cần siêu âm Doppler và theo dõi sát. Một số trường hợp bác sĩ sẽ cho nghỉ ngơi, tăng tần suất theo dõi hoặc dùng thuốc hỗ trợ tuần hoàn nhau.
4. Có thể làm giảm canxi hóa bánh rau không?
Không thể “xóa” canxi hóa. Mục tiêu là duy trì nhau thai hoạt động tốt nhất có thể: ăn uống lành mạnh, tránh thuốc lá và kiểm soát huyết áp.
Kết luận
Canxi hóa bánh rau là hiện tượng sinh lý phổ biến ở cuối thai kỳ, thể hiện bánh rau đã “già” và sẵn sàng cho quá trình sinh nở.
Tuy nhiên, nếu xuất hiện sớm hoặc lan rộng, đặc biệt trước 32 tuần, mẹ cần được theo dõi kỹ vì có thể liên quan tình trạng giảm tưới máu nhau hoặc thai chậm phát triển.
Hãy luôn siêu âm đúng hẹn, theo dõi thai máy đều đặn, và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ sản khoa để hành trình mang thai an toàn và trọn vẹn.
Tham khảo thêm bài viết tại đây
