Sắt là vi chất dinh dưỡng thiết yếu đối với phụ nữ mang thai. Trong thai kỳ, nhu cầu sắt của cơ thể mẹ tăng cao để đáp ứng sự phát triển của thai nhi và sự gia tăng khối lượng máu của mẹ. Thiếu sắt không chỉ gây ra tình trạng thiếu máu mà còn làm tăng nguy cơ sinh non, trẻ nhẹ cân và nhiều biến chứng khác. Vì vậy, bổ sung sắt trong thai kỳ đúng cách là bước quan trọng giúp bảo vệ cả mẹ và bé.
Vai trò của sắt trong thai kỳ
Sắt là thành phần chính tạo nên hemoglobin – protein trong hồng cầu. Có nhiệm vụ vận chuyển oxy đến các cơ quan và đặc biệt là đến thai nhi. Trong thai kỳ, lượng máu của mẹ tăng lên khoảng 30–50%, đồng nghĩa với việc nhu cầu sắt cũng cao hơn bình thường.
Nếu mẹ không được bổ sung sắt trong thai kỳ đầy đủ, cơ thể sẽ khó đáp ứng nhu cầu oxy của cả mẹ và bé. Hậu quả thường gặp là mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt, dễ bị nhiễm trùng. Thậm chí có thể làm tăng nguy cơ băng huyết sau sinh.
Nhu cầu sắt hằng ngày của mẹ bầu
Theo khuyến nghị của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa bệnh tật Hoa Kỳ (CDC), phụ nữ mang thai cần khoảng 27 mg sắt mỗi ngày, cao hơn so với phụ nữ bình thường (18 mg). Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng khuyến nghị bổ sung sắt hằng ngày để phòng ngừa thiếu máu do thiếu sắt, đặc biệt từ quý hai của thai kỳ.
Nguồn cung cấp sắt
Sắt có hai dạng chính trong thực phẩm:
- Sắt heme: Có trong thịt đỏ, gan, cá, gà… Đây là loại sắt dễ hấp thu nhất.
- Sắt non-heme: Có trong các loại đậu, rau xanh, hạt, ngũ cốc. Tuy hấp thu kém hơn nhưng rất cần thiết để đa dạng nguồn dinh dưỡng.
Mẹ bầu nên kết hợp cả hai nguồn sắt này trong chế độ ăn hàng ngày.
Một số thực phẩm giàu sắt mẹ nên bổ sung: thịt bò nạc, gan gà, cá hồi, cải bó xôi, súp lơ xanh, đậu lăng, hạt bí, hạnh nhân.
Cách tăng cường hấp thu sắt
Không chỉ ăn đủ, mẹ cần lưu ý cách sử dụng sắt để đạt hiệu quả cao nhất:
- Uống sắt cùng vitamin C (cam, quýt, ổi, dâu tây) để tăng hấp thu.
- Tránh dùng sắt chung với trà, cà phê, sữa vì sẽ giảm khả năng hấp thu.
- Uống sắt theo hướng dẫn, tốt nhất là trước bữa ăn khoảng 1 giờ hoặc sau ăn 2 giờ.
Ngoài ra, mẹ cần theo dõi tình trạng tiêu hóa. Một số mẹ có thể gặp táo bón hoặc đi ngoài phân sẫm màu khi dùng viên sắt. Đây là hiện tượng bình thường. Nếu táo bón nặng, có thể trao đổi bác sĩ để đổi loại sắt phù hợp.
Khi nào cần bổ sung sắt dạng viên?
Chế độ ăn hàng ngày đôi khi không đủ để cung cấp lượng sắt cần thiết. Vì vậy, hầu hết mẹ bầu sẽ được bác sĩ kê thêm viên sắt hoặc vitamin tổng hợp có chứa sắt.
- Mẹ bầu thiếu máu thiếu sắt (xét nghiệm ferritin < 30 ng/mL) thường cần liều cao hơn. Có thể từ 60 mg/ngày.
- Nếu mẹ không dung nạp viên uống, bác sĩ có thể chỉ định truyền sắt tĩnh mạch.
Điều quan trọng là mẹ bầu không nên tự ý mua sắt bổ sung với liều cao mà không có chỉ định y khoa. Bởi dư thừa sắt cũng có thể gây hại cho gan và hệ tiêu hóa.
Những lưu ý quan trọng
- Nên bắt đầu bổ sung sắt trong thai kỳ từ đầu quý hai theo hướng dẫn của bác sĩ.
- Kiểm tra công thức máu và ferritin định kỳ để đánh giá hiệu quả bổ sung.
- Kết hợp chế độ dinh dưỡng lành mạnh với lối sống khoa học, nghỉ ngơi hợp lý.
- Nếu có tiền sử bệnh lý như viêm dạ dày, bệnh gan. Hoặc từng thiếu máu nặng. Mẹ cần thông báo cho bác sĩ để được điều chỉnh liều sắt phù hợp.
Kết luận
Bổ sung sắt trong thai kỳ là yếu tố quan trọng giúp thai nhi phát triển khỏe mạnh và giảm nguy cơ biến chứng cho mẹ. Mẹ bầu nên kết hợp chế độ dinh dưỡng giàu sắt với việc sử dụng viên bổ sung theo chỉ định của bác sĩ. Việc theo dõi và điều chỉnh kịp thời sẽ giúp hành trình mang thai an toàn và trọn vẹn hơn.
Tham khảo thêm bài viết khác tại đây
