Thai kỳ không chỉ là hành trình tuyệt vời của sự sống, mà còn là khoảng thời gian thử thách về kiến thức, sự kiên nhẫn và tình yêu thương của mỗi người mẹ. Đã bao lần bạn lo lắng “liệu mình đã làm đúng cho con?”, hay hoang mang trước muôn vàn lời khuyên trái chiều từ mạng xã hội, người thân, hàng xóm? Chỉ một lựa chọn sai lầm – dù là điều nhỏ nhặt – cũng có thể để lại hậu quả lâu dài cho thai nhi và chính sức khỏe của bạn. Hãy bắt đầu bảo vệ con yêu bằng việc nắm vững và tuyệt đối tránh 10 điều cấm kỵ dưới đây, được tổng hợp từ các khuyến nghị y khoa chuẩn quốc tế.
1. Không sử dụng rượu, bia và các chất kích thích (thuốc lá, ma túy)
Rượu, bia, thuốc lá và ma túy là những “kẻ thù thầm lặng” của thai kỳ. Các nghiên cứu đã chứng minh, việc tiếp xúc với các chất này có thể gây ra hậu quả nặng nề: dị tật bẩm sinh, chậm phát triển trí tuệ, rối loạn hành vi, thậm chí là sảy thai, thai chết lưu hoặc sinh non. Dù chỉ một chút rượu, một vài điếu thuốc cũng có thể để lại dấu ấn vĩnh viễn lên sức khỏe của trẻ. Không có “liều lượng an toàn” nào cho các chất kích thích trong thai kỳ. Nếu bạn vẫn còn phân vân về tác hại của thuốc lá điện tử, cần nhớ: nicotine, dù ở bất kỳ dạng nào, đều ảnh hưởng tiêu cực đến hệ thần kinh và hô hấp của thai nhi
2. Không tự ý sử dụng thuốc hoặc thực phẩm chức năng
Không phải loại thuốc nào cũng an toàn cho mẹ bầu và thai nhi, kể cả những viên vitamin, thuốc bổ bán rộng rãi ngoài thị trường. Nhiều dược chất, nếu dùng sai liều hoặc không đúng thời điểm, có thể gây dị tật bẩm sinh, sảy thai hoặc ngộ độc cho bé. Mẹ bầu tuyệt đối không tự ý uống thuốc cảm, thuốc giảm đau, thậm chí là các sản phẩm “thảo dược” truyền miệng nếu chưa có ý kiến của bác sĩ. Thực phẩm chức năng cũng không phải “cứ bổ sung là tốt” – nhiều loại có thể tương tác bất lợi với thuốc hoặc gây thừa vi chất. Hãy luôn hỏi ý kiến chuyên gia trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm nào.
3. Không ăn thực phẩm sống, tái, chưa tiệt trùng
Thực phẩm chưa được nấu chín như sushi, gỏi cá, thịt tái, trứng sống, sữa chưa tiệt trùng hoặc các món ăn đường phố không đảm bảo vệ sinh là nguồn tiềm tàng của vi khuẩn listeria, salmonella, toxoplasma hoặc các ký sinh trùng nguy hiểm khác. Những tác nhân này có thể gây ngộ độc cấp tính, sảy thai, thai chết lưu hoặc dị tật bẩm sinh. Bệnh listeriosis ở mẹ bầu, dù hiếm gặp, vẫn là nỗi ám ảnh của y khoa vì tỉ lệ biến chứng cao. Vì vậy, mọi nguyên liệu cần được chế biến kỹ lưỡng, sữa phải được tiệt trùng, tuyệt đối không dùng đồ sống, đồ “tươi” theo kiểu dân gian.
4. Không ăn các loại cá chứa nhiều thủy ngân
Cá là nguồn cung cấp omega-3 tuyệt vời cho sự phát triển trí não thai nhi. Tuy nhiên, một số loại cá biển lớn như cá kiếm, cá mập, cá ngừ đại dương, cá thu vua tích tụ nhiều thủy ngân – kim loại nặng nguy hiểm có thể gây tổn thương não bộ, thính giác và thị giác của trẻ. Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo mẹ bầu nên chọn các loại cá nhỏ như cá hồi, cá thu nhỏ, cá trích, cá mòi, tôm, cua… và hạn chế tối đa các loại cá có nguy cơ cao. Không ăn quá 2 bữa cá/tuần và nên đa dạng hóa các loại hải sản để vừa đủ dưỡng chất, vừa tránh rủi ro ngộ độc kim loại nặng.
5. Không tắm nước quá nóng, xông hơi, vào phòng tắm hơi
Việc tắm nước quá nóng, xông hơi hay sử dụng phòng sauna có thể khiến nhiệt độ cơ thể mẹ tăng cao. Nhiệt độ cơ thể tăng trên 38,5°C trong thai kỳ, nhất là ba tháng đầu, đã được chứng minh làm tăng nguy cơ dị tật ống thần kinh ở thai nhi. Ngoài ra, tắm nước nóng kéo dài còn dễ gây tụt huyết áp, chóng mặt, té ngã cho mẹ bầu. Hãy tắm nước ấm vừa phải, tránh ngâm mình lâu trong bồn, và không nên tham gia các hoạt động làm tăng thân nhiệt đột ngột.
6. Không vận động quá sức hoặc tập thể thao mạo hiểm
Tập luyện thể thao lành mạnh là tốt cho thai kỳ, nhưng các bộ môn va chạm mạnh (võ thuật, bóng đá), thể thao mạo hiểm (leo núi, trượt patin), vận động quá sức hoặc nâng vật nặng đều tiềm ẩn nguy cơ chấn thương vùng bụng, sảy thai, bong nhau non hoặc sinh non. Mẹ bầu nên lựa chọn các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, yoga bầu, bơi lội… và nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu hoặc thay đổi chương trình tập luyện.
7. Không tiếp xúc với hóa chất độc hại
Hóa chất độc hại có mặt ở nhiều nơi: thuốc trừ sâu, sơn, nước hoa, chất tẩy rửa mạnh, dung môi, keo dán, chì trong mỹ phẩm cũ, thậm chí là trong không khí ô nhiễm. Tiếp xúc lâu dài hoặc cường độ cao có thể gây sảy thai, dị tật bẩm sinh, rối loạn nội tiết hoặc ảnh hưởng hệ thần kinh thai nhi. Khi dọn dẹp nhà cửa, làm vườn, mẹ bầu nên mang khẩu trang, đeo găng tay và tránh xa các khu vực vừa phun thuốc trừ sâu, vừa sơn mới.
8. Không làm việc quá căng thẳng, thiếu ngủ, thức khuya
Stress kéo dài, áp lực công việc hoặc thức khuya, thiếu ngủ là những yếu tố nguy cơ gây tăng huyết áp, tiền sản giật, sinh non, trầm cảm và ảnh hưởng đến sự phát triển thần kinh của trẻ. Nhiều nghiên cứu cho thấy mẹ bầu thường xuyên căng thẳng có nguy cơ sinh con nhẹ cân, rối loạn cảm xúc cao hơn bình thường. Hãy cân đối giữa làm việc và nghỉ ngơi, ngủ đủ 7-8 tiếng/ngày, chủ động giải tỏa tâm lý thông qua chia sẻ, thiền, nghe nhạc nhẹ hoặc vận động nhẹ nhàng
9. Không tự ý nhịn ăn hoặc ăn kiêng khắc nghiệt
Nỗi lo tăng cân, vóc dáng khiến nhiều mẹ bầu áp dụng các chế độ ăn kiêng cực đoan, thậm chí bỏ bữa, loại bỏ hoàn toàn tinh bột hoặc chất béo. Thực tế, ăn kiêng khắc nghiệt khiến mẹ thiếu hụt vitamin, khoáng chất, năng lượng, làm tăng nguy cơ suy dinh dưỡng bào thai, sinh con nhẹ cân, dễ mắc bệnh khi ra đời. Mỗi ngày, mẹ bầu cần bổ sung đủ bốn nhóm chất: tinh bột, đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất. Kiểm soát cân nặng nên thực hiện thông qua ăn uống lành mạnh và tập luyện khoa học, không phải cắt giảm cực đoan khẩu phần.
10. Không bỏ qua các mốc khám thai, siêu âm và sàng lọc quan trọng
Không tự ý bỏ qua lịch khám thai. Không bỏ qua các mốc siêu âm quan trọng. Không ngại đặt câu hỏi cho bác sĩ. Không tự ý mua các gói xét nghiệm không cần thiết. Tuân thủ hướng dẫn chuyên môn. Lưu lại kết quả khám để so sánh theo dõi. Nhớ các mốc khám quan trọng: 12 tuần, 22 tuần, 32 tuần, 36 tuần. Khám thai giúp phát hiện sớm bất thường. Siêu âm giúp kiểm tra sự phát triển của thai. Sàng lọc di truyền bảo vệ con ngay từ trong bụng mẹ.
Kết luận
Mang thai là hành trình của tình yêu và trách nhiệm. Tránh xa 10 điều cấm kỵ này là bước đầu bảo vệ con. Mỗi lựa chọn hôm nay quyết định tương lai của bé. Hãy chủ động, tỉnh táo và không ngừng cập nhật kiến thức thai kỳ. Khi có bất cứ điều gì bất thường, hãy hỏi bác sĩ ngay. Sức khỏe của mẹ và con luôn là ưu tiên số một.
